Στο τέλος της σελίδας θα βρείτε και τις φωτογραφίες των βοτάνων
ΑΛΟΗ
Την αποκαλούν «το φυτό της αθανασίας» και την θεωρούν ελιξίριο μακροζωίας, αν και η ονομασία της προέρχεται από την αραβική λέξη alloeh που σημαίνει «πικρή και γυαλιστερή ουσία». Είναι από τα φυτά που χρησιμοποιήθηκαν και θα εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται για θεραπευτικούς σκοπούς. Τελικά, πόσο «θαυματουργό» είναι αυτό το φυτό που κοσμεί στις μέρες μας τα μπαλκόνια και τους κήπους πολλών σπιτιών; Η χρήση της αλόης είναι μια ιστορία πολλών χρόνων. Σύμφωνα με μύθους, υπήρξε το μυστικό ομορφιάς της Κλεοπάτρας , ενώ ο Νικόδημος την χρησιμοποίησε για την περιποίηση του λειψάνου του Χριστού. Σήμερα γίνονται όλο και περισσότερες έρευνες για την θεραπευτική της δράση και σε πολλές περιπτώσεις τα αποτελέσματα είναι θεαματικά. Η Αλόη η γνησία (Aloe vera), επίσης γνωστή ως φαρμακευτική αλόη, είναι ένα είδος εύχυμου φυτού που κατά πάσα πιθανότητα κατάγεται από τη Βόρεια Αφρική. Ανήκει στην οικογένεια στην οικ. Xanthorrhoeaceae, του γένους Aloe. Υπάρχουν περισσότερα από 250 είδη αλόης, το πιο χρήσιμο όμως ανάμεσα σε αυτά είναι ηaloe vera, και η aloe barbadensis. Η αλόη βέρα είναι ένα παχύφυλλο σαρκώδες φυτό που συγκρατεί πολύ νερό στα φύλλα και στον μίσχο της, έτσι είναι ικανή να επιβιώνει σε αντίξοες καιρικές συνθήκες χωρίς νερό. Καλλιεργείται για τα φύλλα της και το περιεχόμενο τους. Το τζέλ που περιέχεται μέσα στα φύλλα χρησιμοποιείται εκτεταμένα από την βιομηχανία καλλυντικών και την εναλλακτική ιατρική.
Καλλιεργήστε τη στο σπίτι
Η αλόη είναι φυτό με λίγες απαιτήσεις που μπορείτε εύκολα να καλλιεργήσετε στο σπίτι. Φροντίστε, ωστόσο, αν η θερμοκρασία έξω είναι κάτω από 13 βαθμούς, να την έχετε σε κλειστό χώρο. Σύμμαχοι του φυτού είναι ο ήλιος και το εύκρατο κλίμα ενώ δεν αντέχει στις χαμηλές θερμοκρασίες και την υπερβολική υγρασία. Καλό είναι να γνωρίζετε την ηλικία του φυτού που θα αγοράσετε, επειδή στον 3-4ο χρόνο η θεραπευτική του δράση είναι η μέγιστη. Η συγκομιδή των φύλλων γίνεται 4 φορές τον χρόνο, σε κάθε συγκομιδή κόβονται 3 φύλλα από κάθε φυτό. Η καλλιέργεια της συνιστάται σε εδάφη που αποστραγγίζονται εύκολα, γιατί προέρχεται από ημιερημικά κλίματα. Το καλύτερο έδαφος για την καλλιέργεια της Αλόης βέρα είναι αυτό με ελαφρώς αλκαλικό PH. Έτσι όταν τη φυτεύετε, βάλτε στον πάτο της γλάστρας βότσαλα, που διευκολύνουν το στράγγισμα, ώστε να μη σαπίζουν οι ρίζες. Μην την ποτίζετε υπερβολικά, αλλά μόνο όταν το χώμα της έχει στεγνώσει. Αν, αντίθετα, τα φύλλα της είναι λεπτά και σπάζουν στη μέση, σημαίνει ότι δεν την ποτίζετε αρκετά. Επειδή η αλόη είναι ευαίσθητη στο χλώριο, μπορεί να εμφανίσει καφέ στίγματα γι’ αυτό, όποτε μπορείτε, ποτίζετέ τη με λίγο εμφιαλωμένο νερό. Τέλος, όταν οι νέοι βλαστοί της ψηλώσουν μερικά εκατοστά, κόψτε τους και φυτέψτε τους αλλού, για να μην αφαιρούν συστατικά από το ώριμο φυτό.
Η Aloe Vera είναι πηγή βιταμινών, με κυριότερες τις Β, C, Ε και β-καροτίνη (πρόδρομο της βιταμίνης Α). Χάρη στα συστατικά της και τη συνέργειά τους,ενισχύει την ανάπτυξη νέων κυττάρων, βελτιώνει τη λειτουργία των ιστών και επουλώνει τα τραύματα. Έχει αντιβιοτική, αντιμυκητιακή και αντιφλεγμονώδη δράση, τονώνει το ανοσοποιητικό, ηρεμεί το νευρικό σύστημα, καθαρίζει τα έντερα και αποτοξινώνει τον οργανισμό. Θεωρείται αποτελεσματική θεραπεία για την αντιμετώπιση της ακμής, επιβραδύνει τη γήρανση του δέρματος και καταπολεμά τη φαγούρα, τις δερματικές αλλεργίες, τα τσιμπήματα των εντόμων, τα εκζέματα και τις μυκητιάσεις, ενώ μπορεί να περιορίσει ακόμα και την ψωρίαση.
Όμως, η δράση της δεν είναι μόνο εξωτερική, αλλά και εσωτερική. Φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων, να περιορίζει τους μυϊκούς και σκελετικούς πόνους, τους κολικούς και τις κρίσεις άσθματος. Επίσης, τονώνει την πεπτική λειτουργία και καταπολεμά διαταραχές, όπως η δυσκοιλιότητα και η δυσπεψία, ενώ ενισχύει και το ανοσοποιητικό, γι’ αυτό και έχει χρησιμοποιηθεί σε ασθενείς με AIDS και καρκίνο.
Μικρές συμβουλές
Αν καείτε: Ακουμπήσατε στο μάτι της κουζίνας ή στο αναμμένο σίδερο, βάλτε κρέμα από χυμό ή αλλιώς κόψτε ένα φύλλο από τη γλάστρα, πλύντε το, ανοίξτε το στη μέση και βάλτε το πάνω στο ελαφρύ έγκαυμα.
Για μύκητες στα πόδια: Απλώστε το τζέλ αλόης πάνω στην περιοχή και τυλίξτε τη με επίδεσμο. Επαναλάβετε μέχρι η μόλυνση να φύγει.
Την αποκαλούν «το φυτό της αθανασίας» και την θεωρούν ελιξίριο μακροζωίας, αν και η ονομασία της προέρχεται από την αραβική λέξη alloeh που σημαίνει «πικρή και γυαλιστερή ουσία». Είναι από τα φυτά που χρησιμοποιήθηκαν και θα εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται για θεραπευτικούς σκοπούς. Τελικά, πόσο «θαυματουργό» είναι αυτό το φυτό που κοσμεί στις μέρες μας τα μπαλκόνια και τους κήπους πολλών σπιτιών; Η χρήση της αλόης είναι μια ιστορία πολλών χρόνων. Σύμφωνα με μύθους, υπήρξε το μυστικό ομορφιάς της Κλεοπάτρας , ενώ ο Νικόδημος την χρησιμοποίησε για την περιποίηση του λειψάνου του Χριστού. Σήμερα γίνονται όλο και περισσότερες έρευνες για την θεραπευτική της δράση και σε πολλές περιπτώσεις τα αποτελέσματα είναι θεαματικά. Η Αλόη η γνησία (Aloe vera), επίσης γνωστή ως φαρμακευτική αλόη, είναι ένα είδος εύχυμου φυτού που κατά πάσα πιθανότητα κατάγεται από τη Βόρεια Αφρική. Ανήκει στην οικογένεια στην οικ. Xanthorrhoeaceae, του γένους Aloe. Υπάρχουν περισσότερα από 250 είδη αλόης, το πιο χρήσιμο όμως ανάμεσα σε αυτά είναι ηaloe vera, και η aloe barbadensis. Η αλόη βέρα είναι ένα παχύφυλλο σαρκώδες φυτό που συγκρατεί πολύ νερό στα φύλλα και στον μίσχο της, έτσι είναι ικανή να επιβιώνει σε αντίξοες καιρικές συνθήκες χωρίς νερό. Καλλιεργείται για τα φύλλα της και το περιεχόμενο τους. Το τζέλ που περιέχεται μέσα στα φύλλα χρησιμοποιείται εκτεταμένα από την βιομηχανία καλλυντικών και την εναλλακτική ιατρική.
Καλλιεργήστε τη στο σπίτι
Η αλόη είναι φυτό με λίγες απαιτήσεις που μπορείτε εύκολα να καλλιεργήσετε στο σπίτι. Φροντίστε, ωστόσο, αν η θερμοκρασία έξω είναι κάτω από 13 βαθμούς, να την έχετε σε κλειστό χώρο. Σύμμαχοι του φυτού είναι ο ήλιος και το εύκρατο κλίμα ενώ δεν αντέχει στις χαμηλές θερμοκρασίες και την υπερβολική υγρασία. Καλό είναι να γνωρίζετε την ηλικία του φυτού που θα αγοράσετε, επειδή στον 3-4ο χρόνο η θεραπευτική του δράση είναι η μέγιστη. Η συγκομιδή των φύλλων γίνεται 4 φορές τον χρόνο, σε κάθε συγκομιδή κόβονται 3 φύλλα από κάθε φυτό. Η καλλιέργεια της συνιστάται σε εδάφη που αποστραγγίζονται εύκολα, γιατί προέρχεται από ημιερημικά κλίματα. Το καλύτερο έδαφος για την καλλιέργεια της Αλόης βέρα είναι αυτό με ελαφρώς αλκαλικό PH. Έτσι όταν τη φυτεύετε, βάλτε στον πάτο της γλάστρας βότσαλα, που διευκολύνουν το στράγγισμα, ώστε να μη σαπίζουν οι ρίζες. Μην την ποτίζετε υπερβολικά, αλλά μόνο όταν το χώμα της έχει στεγνώσει. Αν, αντίθετα, τα φύλλα της είναι λεπτά και σπάζουν στη μέση, σημαίνει ότι δεν την ποτίζετε αρκετά. Επειδή η αλόη είναι ευαίσθητη στο χλώριο, μπορεί να εμφανίσει καφέ στίγματα γι’ αυτό, όποτε μπορείτε, ποτίζετέ τη με λίγο εμφιαλωμένο νερό. Τέλος, όταν οι νέοι βλαστοί της ψηλώσουν μερικά εκατοστά, κόψτε τους και φυτέψτε τους αλλού, για να μην αφαιρούν συστατικά από το ώριμο φυτό.
Η Aloe Vera είναι πηγή βιταμινών, με κυριότερες τις Β, C, Ε και β-καροτίνη (πρόδρομο της βιταμίνης Α). Χάρη στα συστατικά της και τη συνέργειά τους,ενισχύει την ανάπτυξη νέων κυττάρων, βελτιώνει τη λειτουργία των ιστών και επουλώνει τα τραύματα. Έχει αντιβιοτική, αντιμυκητιακή και αντιφλεγμονώδη δράση, τονώνει το ανοσοποιητικό, ηρεμεί το νευρικό σύστημα, καθαρίζει τα έντερα και αποτοξινώνει τον οργανισμό. Θεωρείται αποτελεσματική θεραπεία για την αντιμετώπιση της ακμής, επιβραδύνει τη γήρανση του δέρματος και καταπολεμά τη φαγούρα, τις δερματικές αλλεργίες, τα τσιμπήματα των εντόμων, τα εκζέματα και τις μυκητιάσεις, ενώ μπορεί να περιορίσει ακόμα και την ψωρίαση.
Όμως, η δράση της δεν είναι μόνο εξωτερική, αλλά και εσωτερική. Φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων, να περιορίζει τους μυϊκούς και σκελετικούς πόνους, τους κολικούς και τις κρίσεις άσθματος. Επίσης, τονώνει την πεπτική λειτουργία και καταπολεμά διαταραχές, όπως η δυσκοιλιότητα και η δυσπεψία, ενώ ενισχύει και το ανοσοποιητικό, γι’ αυτό και έχει χρησιμοποιηθεί σε ασθενείς με AIDS και καρκίνο.
Μικρές συμβουλές
Αν καείτε: Ακουμπήσατε στο μάτι της κουζίνας ή στο αναμμένο σίδερο, βάλτε κρέμα από χυμό ή αλλιώς κόψτε ένα φύλλο από τη γλάστρα, πλύντε το, ανοίξτε το στη μέση και βάλτε το πάνω στο ελαφρύ έγκαυμα.
Για μύκητες στα πόδια: Απλώστε το τζέλ αλόης πάνω στην περιοχή και τυλίξτε τη με επίδεσμο. Επαναλάβετε μέχρι η μόλυνση να φύγει.
ΑΝΗΘΟΣ
Ο Άνηθος (επιστ.: Άνηθον το βαρύοσμον, Anethum graveolens) είναι φυτό της οικογένειας των Σελινοειδών (Apiaceae) (συν. Σκιαδοφόρων(Umbelliferae)). Είναι ιθαγενές, μονοετές φυτό των Μεσογειακών χωρών και της νότιας Ρωσίας. Το ύψος του φτάνει τα 80 εκατοστά, ο βλαστός του είναι κοίλος και γραμμωτός, η ρίζα γογγυλώδης, τα φύλλα του πτερωτά νηματοειδή. Ο άνηθος ήταν γνωστός στην Αρχαία Ελλάδα με τις ονομασίες άνηθον και άνησον. Από τα άνθη του παρασκεύαζαν άρωμα, ενώ το πρόσθεταν σε διάφορα κρασιά που είχαν την ονομασία ανηθίτης οίνος. Ακόμα, στεφάνωναν τους νικητές με ανθισμένα κλαδιά άνηθου, και με το αιθέριο έλαιο των καρπών του άλειφαν το σώμα τους οι αθλητές γιατί το θεωρούσαν χαλαρωτικό και τονωτικό των μυών. Σήμερα το φυτό χρησιμοποιείται στη μαγειρική σε σαλάτες, σούπες, διάφορες σάλτσες και αλλού.
Το χαρακτηριστικό του άρωμα μοιάζει με αυτό του γλυκάνισου και οι σπόροι του χρησιμοποιούνται στον αρωματισμό διαφόρων φαγητών, ενώ μπορεί να διατηρηθεί και αποξηραμένος. Στη φαρμακευτική η δράση του θεωρείται ευεργετική κατά διαφόρων κολικών, ενώ χρησιμοποιείται και ως διουρητικό και τονωτικό. Καλλιεργείται σε ευρύτερη κλίμακα στην Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική και την Ασία. Η Ινδία είναι πρώτη στον κόσμο σε παραγωγή άνηθου. Ακολουθούν η Κίνα, το Μεξικό και η Ισπανία.
Ο Άνηθος (επιστ.: Άνηθον το βαρύοσμον, Anethum graveolens) είναι φυτό της οικογένειας των Σελινοειδών (Apiaceae) (συν. Σκιαδοφόρων(Umbelliferae)). Είναι ιθαγενές, μονοετές φυτό των Μεσογειακών χωρών και της νότιας Ρωσίας. Το ύψος του φτάνει τα 80 εκατοστά, ο βλαστός του είναι κοίλος και γραμμωτός, η ρίζα γογγυλώδης, τα φύλλα του πτερωτά νηματοειδή. Ο άνηθος ήταν γνωστός στην Αρχαία Ελλάδα με τις ονομασίες άνηθον και άνησον. Από τα άνθη του παρασκεύαζαν άρωμα, ενώ το πρόσθεταν σε διάφορα κρασιά που είχαν την ονομασία ανηθίτης οίνος. Ακόμα, στεφάνωναν τους νικητές με ανθισμένα κλαδιά άνηθου, και με το αιθέριο έλαιο των καρπών του άλειφαν το σώμα τους οι αθλητές γιατί το θεωρούσαν χαλαρωτικό και τονωτικό των μυών. Σήμερα το φυτό χρησιμοποιείται στη μαγειρική σε σαλάτες, σούπες, διάφορες σάλτσες και αλλού.
Το χαρακτηριστικό του άρωμα μοιάζει με αυτό του γλυκάνισου και οι σπόροι του χρησιμοποιούνται στον αρωματισμό διαφόρων φαγητών, ενώ μπορεί να διατηρηθεί και αποξηραμένος. Στη φαρμακευτική η δράση του θεωρείται ευεργετική κατά διαφόρων κολικών, ενώ χρησιμοποιείται και ως διουρητικό και τονωτικό. Καλλιεργείται σε ευρύτερη κλίμακα στην Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική και την Ασία. Η Ινδία είναι πρώτη στον κόσμο σε παραγωγή άνηθου. Ακολουθούν η Κίνα, το Μεξικό και η Ισπανία.
ΑΡΜΠΑΡΟΡΙΖΑ
Το Πελαργόνιον το βαρύοσμον λατ. Pelargonium graveolens είναι ποώδες παχύφυλλο που ανήκει στο γένος Πελαργόνιο της οικογένειαςτων Γερανιοειδών (Geraniaceae). Το κοινό του όνομα είναι αλμπαρόριζα ή αρμπαρόριζα, ενώ πολλές φορές αναφέρεται και ως γεράνιο, γεράνι, πελαργόνι, στη Λέσβο χρυσαχί, στην Κύπρο κιούλι, στη Δυτική Μακεδονία μοσχόφυλλο.
Πρόκειται για πολυετές ποώδες φυτό με τρυφερούς βλαστούς οι οποίοι δεν ξυλοποιούνται. Αναπτύσσεται πολύ γρήγορα. Τα φύλλα έχουν γκριζοπράσινο χρώμα με οδοντωτές απολήξεις, είναι χνουδωτά και με πολύ μεγάλες εγκολπώσεις και έντονη αρωματική ευωδιά όταν τριβούν. Τα άνθη του φέρονται σε ταξιανθία τύπου σκιαδιού και φέρουν 5 πέταλα. Τα χρώματα που συναντάμε στα άνθη του είναι στις αποχρώσεις του ροζ και του μωβ. Το P. graveolens είναι φυτό με ταχύτατη ανάπτυξη, το οποίο προτιμά τις ηλιόλουστες ή και ημισκιαζόμενες θέσεις. Το έδαφος θα πρέπει να είναι ελαφρύ (πλούσιο σε άμμο) ώστε να αποστραγγίζει πολύ καλά. Οι ρίζες του δεν ανέχονται την υπερβολική υγρασία. Όταν αναπτύσσεται στο έδαφος ενός κήπου κατάλληλα είναι τα αραιά και πολύ πλούσια ποτίσματα (πότισμα ανά 5-20 ημέρες ανάλογα με την εποχή και τις τοπικές συνθήκες θερμοκρασίας, σκίασης κ.α.). Όταν αναπτύσσεται σε φυτοδοχεία τότε τα ποτίσματά του θα πρέπει να είναι πιο συχνά (ανά 1-7 ημέρες).
Δεν είναι ιδιαίτερα απαιτητικό σε θρεπτικά στοιχεία και μπορεί να αναπτυχθεί ικανοποιητικά ακόμα και σε πολύ άγονα εδάφη. Σε εντατικές καλλιέργειες του για την παραγωγή αιθέριων ελαίων απαιτεί 3-4 μονάδες φωσφόρου και καλίου ανά στρέμμα και 7-8 μονάδες αζώτου ανά στρέμμα. Είναι ευαίσθητο στο ψύχος. Έτσι στην Ελλάδα το συναντάμε κυρίως στις παράκτιες περιοχές όπου οι χειμώνες είναι ήπιοι. Σε πιο ορεινές περιοχές καλλιεργείται ως ετήσιο και το χειμώνα προστατεύεται. Είναι επιδεκτικό στα κλαδέματα, ακόμα και σε πολύ αυστηρά κλαδέματα τα οποία είναι απαραίτητα εάν θέλουμε να διατηρήσουμε μία μαζεμένη και συμπαγή όψη του φυτού. Καταλληλότερη εποχή είναι νωρίς την άνοιξη.
Το άρωμά της φέρνει λίγο από λιβάνι. Τα γλυκερά φύλλα της χρησιμοποιούνται στις μαρμελάδες και στα γλυκά του κουταλιού και προστίθενται στις κομπόστες σταφύλι και κυδώνι. Επειδή χρησιμοποιείται για τον αρωματισμό λουκουμιών (λέγεται και λουκουμόχορτο). Χρησιμοποιείται επιπλέον στην αρωματοποιία και την ποτοποιία. Η αρμπαρόριζα μετά από πολλαπλές επιστημονικές έρευνες αποδείχθηκε ως ένα από τα πλέον χρήσιμα φυσικά προϊόντα με σειρά από θεραπευτικές ιδιότητες. Θεωρείται από τα πλέον αποτελεσματικά κατά της ναυτίας, ως παυσίπονο κατά της αρθρίτιδας, ανακουφίζει από τις ημικρανίες και μειώνει την χοληστερόλη.
Το Πελαργόνιον το βαρύοσμον λατ. Pelargonium graveolens είναι ποώδες παχύφυλλο που ανήκει στο γένος Πελαργόνιο της οικογένειαςτων Γερανιοειδών (Geraniaceae). Το κοινό του όνομα είναι αλμπαρόριζα ή αρμπαρόριζα, ενώ πολλές φορές αναφέρεται και ως γεράνιο, γεράνι, πελαργόνι, στη Λέσβο χρυσαχί, στην Κύπρο κιούλι, στη Δυτική Μακεδονία μοσχόφυλλο.
Πρόκειται για πολυετές ποώδες φυτό με τρυφερούς βλαστούς οι οποίοι δεν ξυλοποιούνται. Αναπτύσσεται πολύ γρήγορα. Τα φύλλα έχουν γκριζοπράσινο χρώμα με οδοντωτές απολήξεις, είναι χνουδωτά και με πολύ μεγάλες εγκολπώσεις και έντονη αρωματική ευωδιά όταν τριβούν. Τα άνθη του φέρονται σε ταξιανθία τύπου σκιαδιού και φέρουν 5 πέταλα. Τα χρώματα που συναντάμε στα άνθη του είναι στις αποχρώσεις του ροζ και του μωβ. Το P. graveolens είναι φυτό με ταχύτατη ανάπτυξη, το οποίο προτιμά τις ηλιόλουστες ή και ημισκιαζόμενες θέσεις. Το έδαφος θα πρέπει να είναι ελαφρύ (πλούσιο σε άμμο) ώστε να αποστραγγίζει πολύ καλά. Οι ρίζες του δεν ανέχονται την υπερβολική υγρασία. Όταν αναπτύσσεται στο έδαφος ενός κήπου κατάλληλα είναι τα αραιά και πολύ πλούσια ποτίσματα (πότισμα ανά 5-20 ημέρες ανάλογα με την εποχή και τις τοπικές συνθήκες θερμοκρασίας, σκίασης κ.α.). Όταν αναπτύσσεται σε φυτοδοχεία τότε τα ποτίσματά του θα πρέπει να είναι πιο συχνά (ανά 1-7 ημέρες).
Δεν είναι ιδιαίτερα απαιτητικό σε θρεπτικά στοιχεία και μπορεί να αναπτυχθεί ικανοποιητικά ακόμα και σε πολύ άγονα εδάφη. Σε εντατικές καλλιέργειες του για την παραγωγή αιθέριων ελαίων απαιτεί 3-4 μονάδες φωσφόρου και καλίου ανά στρέμμα και 7-8 μονάδες αζώτου ανά στρέμμα. Είναι ευαίσθητο στο ψύχος. Έτσι στην Ελλάδα το συναντάμε κυρίως στις παράκτιες περιοχές όπου οι χειμώνες είναι ήπιοι. Σε πιο ορεινές περιοχές καλλιεργείται ως ετήσιο και το χειμώνα προστατεύεται. Είναι επιδεκτικό στα κλαδέματα, ακόμα και σε πολύ αυστηρά κλαδέματα τα οποία είναι απαραίτητα εάν θέλουμε να διατηρήσουμε μία μαζεμένη και συμπαγή όψη του φυτού. Καταλληλότερη εποχή είναι νωρίς την άνοιξη.
Το άρωμά της φέρνει λίγο από λιβάνι. Τα γλυκερά φύλλα της χρησιμοποιούνται στις μαρμελάδες και στα γλυκά του κουταλιού και προστίθενται στις κομπόστες σταφύλι και κυδώνι. Επειδή χρησιμοποιείται για τον αρωματισμό λουκουμιών (λέγεται και λουκουμόχορτο). Χρησιμοποιείται επιπλέον στην αρωματοποιία και την ποτοποιία. Η αρμπαρόριζα μετά από πολλαπλές επιστημονικές έρευνες αποδείχθηκε ως ένα από τα πλέον χρήσιμα φυσικά προϊόντα με σειρά από θεραπευτικές ιδιότητες. Θεωρείται από τα πλέον αποτελεσματικά κατά της ναυτίας, ως παυσίπονο κατά της αρθρίτιδας, ανακουφίζει από τις ημικρανίες και μειώνει την χοληστερόλη.
ΒΑΣΙΛΙΚΟΣ Ο ΑΡΩΜΑΤΙΚΟΣ
ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ:
Ο βασιλικός (Ώκιμο το βασιλικό, Ocimum basilicum) είναι ένα αρωματικό φυτό που ανήκει στην οικογένεια των χειλανθών (Labiatae). Είναι πολύ γνωστό και διαδομένο στα ήπια και ζεστά κλίματα. Είναι στενός συγγενής άλλων γνωστών αρωματικών φυτών, όπως το δεντρολίβανο, η ρίγανη, η μαντζουράνα, η μέντα και η φασκομηλιά κατάγεται από τις τροπικές περιοχές της Ασίας και της Αφρικής, από όπου και μεταφέρθηκε στις χώρες της Μεσογείου. Χρησιμοποιείται σαν καρύκευμα, για το έντονο και χαρακτηριστικό του άρωμα από την εποχή των αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων. Είναι φυτό μονοετές, ποώδες, (υπάρχουν όμως είδη πολυετή και θαμνώδη) ύψους 30-40 cm, με στέλεχος που έχει πολλά κλαδιά και πυκνό φύλλωμα φωτεινού, πράσινου χρώματος. Πολλές φορές τα φυτά μοιάζουν με στρογγυλούς θάμνους. Τα φύλλα είναι μονά, αντίθετα, ωοειδή, με περιθώριο ακέραιο ή ελάχιστα οδοντωτό. Τα λουλούδια είναι διαταγμένα σε χαλαρούς σπονδύλους και σχηματίζουν μασχαλιαίους στάχεις, χρώματος άσπρου, κόκκινου ή ιώδους, ανάλογα με την ποικιλία: είναι αρωματικά, πλούσια σε νέκταρ και προσελκύουν τις μέλισσες.
ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ
* Μεγάλος πράσινος βασιλικός: θεωρείται το πρωτότυπο του είδους, με πλούσια συμπαγή βλάστηση, ωοειδή φύλλα σε φωτεινό πράσινο χρώμα και ευχάριστο αλλά όχι πολύ έντονο άρωμα. Από την ποικιλία αυτή, παράγονται τα καλύτερα αιθέρια έλαια.
* Μεγάλος ιώδης βασιλικός: μοιάζει με την ποικιλία «Μεγάλος πράσινος βασιλικός» και έχει λουλούδια, φύλλα και στελέχη ιώδη.
* Βασιλικός με φουσκωτά φύλλα: έχει βλάστηση πιο περιορισμένη από τον «Μεγάλο πράσινο βασιλικό» και τον «Μεγάλο ιώδη βασιλικό» και πλατιά, φουσκωτά φύλλα, με άκρες διπλωμένες, σαν του ραδικιού.
* Βασιλικός ο κοινός: είναι η πιο ανθεκτική ποικιλία, όχι πολύ φουντωτός, με λουλούδια άσπρα κι άρωμα πολύ δυνατό, καλλιεργείται και σε γλάστρα.
* Βασιλικός Ναπολετάνο: με φύλλα σαν μαρουλιού έχει φύλλα φουσκωτά και διπλωμένα: είναι η καλύτερη ποικιλία για καρυκεύματα και κονσέρβες.
* Μαμούθ: Η ποικιλία αυτή είναι ημινάνα, με άφθονα και πολύ πλατιά φύλλα. Χρησιμοποιείται κυρίως για αποξήρανση.
* Ώκιμο το μικρόφυλλο (Ocimum minimum): ο βασιλικός αυτός είναι γνωστός σαν «μικρός βασιλικός» ή «νάνος» και αποτελεί ένα ξεχωριστό είδος, με μικρό ανάστημα (20 cm), φουντωτό σε σχήμα σφαίρας φύλλωμα και χαρακτηριστικό λεπτό άρωμα. Καλλιεργείται και σε γλάστρα, καθώς επίσης, χρησιμοποιείται και σαν διακοσμητικό στις μπορντούρες των κήπων, για τα όμορφα πράσινα ή κοκκινωπά φύλλα του.
ΤΕΧΝΙΚΗ ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ:
Ο βασιλικός είναι φυτό με μεγάλη βλαστητική ανάπτυξη γι αυτό έχει συνέχεια ανάγκη από λιπαντικά στοιχεία και υγρασία στο έδαφος, παρ’ όλο που αντέχει και σε πιο αντίξοες συνθήκες, οπότε, φυσικά, το φυτό δεν αναπτύσσεται τόσο πολύ. Χρειάζεται ένα μέσης συστάσεως έδαφος, που πρέπει να είναι καλά λιπασμένο, κυρίως, σε ό,τι αφορά το κάλιο. Στα αργιλώδη εδάφη, δεν αναπτύσσεται καλά, ενώ στα πολύ ελαφρά υποφέρει από έλλειψη υγρασίας. Ο βασιλικός θέλει πολύ ήλιο, για να αποκτήσει το γνωστό, χαρακτηριστικό του άρωμα (όσο περισσότερος ήλιος, τόσο πιο έντονο είναι το άρωμα). Στις εκτατικές καλλιέργειες, το φυτό συλλέγεται λίγο πριν την ανθοφορία ή ξεραίνεται ολόκληρο σε μέρος δροσερό και αεριζόμενο. Αν, όμως τα φυτά καλλιεργούνται για διακοσμητικούς λόγους ή για να χρησιμοποιηθούν τα φύλλα τους σαν καρύκευμα, θα πρέπει να κόβονται λίγα φύλλα κάθε φορά, τα φυτά να κορφολογούνται ώστε ν αναπτύσσονται νέοι πλευρικοί βλαστοί και οι ανθοταξίες να κόβονται μόλις σχηματίζονται, για να παραταθεί η ζωή του φυτού. Με τον τρόπο αυτό τα φυτά μπορούν να αντέξουν μέχρι τα πρώτα κρύα του χειμώνα.
ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΣ:
Ο πολλαπλασιασμός του βασιλικού γίνεται με σπόρους, από τον Φεβρουάριο-Μάρτιο μέχρι την αρχή του καλοκαιριού, ανάλογα με το κλίμα της περιοχής όπου σπέρνεται. Η θερμοκρασία δεν πρέπει να είναι χαμηλότερη από τους 10-12 °C. Το σπορείο εγκαθίσταται έξω, στο έδαφος ή σε κασόνι και τα φυτά μεταφυτεύονται στην οριστική τους θέση μόλις βγάλουν 4-5 φύλλα. Τα νεαρά φυτά φυτεύονται σε γραμμές που απέχουν 30 cm και έχουν απόσταση επί των γραμμών 25-30 cm. Καλό είναι φυτά να τοποθετούνται στο χώμα με μπάλα χώματος. Ο βασιλικός μπορεί να καλλιεργηθεί και σε θερμοκήπιο εάν υπάρχει αρκετό φως, ξεκινώντας από τον Οκτώβριο με κλιμακωτές σπορές, για να υπάρχει διαθέσιμος νωπός βασιλικός από τον Δεκέμβριο μέχρι τον Μάρτιο.
Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ:
Ο βασιλικός αν και είναι αρωματικό φυτό, χρησιμοποιείται σαν καρύκευμα σε πολλά φαγητά, στην ποτοποιία (για παράδειγμα, στο ποτό Σαρτρέζ) και στην κονσερβοποιία (π.χ. σε κονσέρβες τομάτας και σαλτσών). Τέλος, από το βασιλικό εξάγεται αιθέριο έλαιο που χρησιμοποιείται τόσο στην φαρμακοποιία όσο και στην αρωματοποιία (το καλύτερο παράγεται στην Ιάβα και στην Ερυθραία).Υπενθυμίζουμε πως για τη μαγειρική, τα φύλλα μπορούν να διατηρηθούν ξερά, κλεισμένα ερμητικά σε γυάλινα βάζα, ή σε καταψύκτη, όπου διατηρούν για πολύ καιρό όλο το άρωμά τους. Σαν ρόφημα καταπραΰνει τους σπασμούς της κοιλιάς, τη νεύρωση στομάχου, τις ημικρανίες και βοηθά στη μνήμη. Τα φύλλα του φυτού βοηθούν στη δυσκοιλιότητα όταν φαγωθούν τρυφερά. Διώχνει τους νευρικούς πονοκεφάλους. Για το φαγητό, ανοίγει την όρεξη. Βοηθά στην αδύνατη μνήμη, μελαγχολία, άγχος, ζαλάδες, εντερικές διαταραχές και τυμπανισμό της κοιλιάς. Είναι χωνευτικό και καταπολεμά Πονόκοιλο, Ζαλάδα, Ναυτία και Κρυολόγημα
Τρόπος παρασκευής ροφήματος: αφέψημα: βράζουμε κλαδάκια και φύλλα βασιλικού και πίνουμε το αφέψημα χλιαρό.
Τρόπος παρασκευής σαλάτας: Παίρνουμε τρυφερά κλαδάκια φρέσκου βασιλικού τα κάνουμε σαλάτα με λάδι και τα τρώμε.
ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ:
Ο βασιλικός (Ώκιμο το βασιλικό, Ocimum basilicum) είναι ένα αρωματικό φυτό που ανήκει στην οικογένεια των χειλανθών (Labiatae). Είναι πολύ γνωστό και διαδομένο στα ήπια και ζεστά κλίματα. Είναι στενός συγγενής άλλων γνωστών αρωματικών φυτών, όπως το δεντρολίβανο, η ρίγανη, η μαντζουράνα, η μέντα και η φασκομηλιά κατάγεται από τις τροπικές περιοχές της Ασίας και της Αφρικής, από όπου και μεταφέρθηκε στις χώρες της Μεσογείου. Χρησιμοποιείται σαν καρύκευμα, για το έντονο και χαρακτηριστικό του άρωμα από την εποχή των αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων. Είναι φυτό μονοετές, ποώδες, (υπάρχουν όμως είδη πολυετή και θαμνώδη) ύψους 30-40 cm, με στέλεχος που έχει πολλά κλαδιά και πυκνό φύλλωμα φωτεινού, πράσινου χρώματος. Πολλές φορές τα φυτά μοιάζουν με στρογγυλούς θάμνους. Τα φύλλα είναι μονά, αντίθετα, ωοειδή, με περιθώριο ακέραιο ή ελάχιστα οδοντωτό. Τα λουλούδια είναι διαταγμένα σε χαλαρούς σπονδύλους και σχηματίζουν μασχαλιαίους στάχεις, χρώματος άσπρου, κόκκινου ή ιώδους, ανάλογα με την ποικιλία: είναι αρωματικά, πλούσια σε νέκταρ και προσελκύουν τις μέλισσες.
ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ
* Μεγάλος πράσινος βασιλικός: θεωρείται το πρωτότυπο του είδους, με πλούσια συμπαγή βλάστηση, ωοειδή φύλλα σε φωτεινό πράσινο χρώμα και ευχάριστο αλλά όχι πολύ έντονο άρωμα. Από την ποικιλία αυτή, παράγονται τα καλύτερα αιθέρια έλαια.
* Μεγάλος ιώδης βασιλικός: μοιάζει με την ποικιλία «Μεγάλος πράσινος βασιλικός» και έχει λουλούδια, φύλλα και στελέχη ιώδη.
* Βασιλικός με φουσκωτά φύλλα: έχει βλάστηση πιο περιορισμένη από τον «Μεγάλο πράσινο βασιλικό» και τον «Μεγάλο ιώδη βασιλικό» και πλατιά, φουσκωτά φύλλα, με άκρες διπλωμένες, σαν του ραδικιού.
* Βασιλικός ο κοινός: είναι η πιο ανθεκτική ποικιλία, όχι πολύ φουντωτός, με λουλούδια άσπρα κι άρωμα πολύ δυνατό, καλλιεργείται και σε γλάστρα.
* Βασιλικός Ναπολετάνο: με φύλλα σαν μαρουλιού έχει φύλλα φουσκωτά και διπλωμένα: είναι η καλύτερη ποικιλία για καρυκεύματα και κονσέρβες.
* Μαμούθ: Η ποικιλία αυτή είναι ημινάνα, με άφθονα και πολύ πλατιά φύλλα. Χρησιμοποιείται κυρίως για αποξήρανση.
* Ώκιμο το μικρόφυλλο (Ocimum minimum): ο βασιλικός αυτός είναι γνωστός σαν «μικρός βασιλικός» ή «νάνος» και αποτελεί ένα ξεχωριστό είδος, με μικρό ανάστημα (20 cm), φουντωτό σε σχήμα σφαίρας φύλλωμα και χαρακτηριστικό λεπτό άρωμα. Καλλιεργείται και σε γλάστρα, καθώς επίσης, χρησιμοποιείται και σαν διακοσμητικό στις μπορντούρες των κήπων, για τα όμορφα πράσινα ή κοκκινωπά φύλλα του.
ΤΕΧΝΙΚΗ ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ:
Ο βασιλικός είναι φυτό με μεγάλη βλαστητική ανάπτυξη γι αυτό έχει συνέχεια ανάγκη από λιπαντικά στοιχεία και υγρασία στο έδαφος, παρ’ όλο που αντέχει και σε πιο αντίξοες συνθήκες, οπότε, φυσικά, το φυτό δεν αναπτύσσεται τόσο πολύ. Χρειάζεται ένα μέσης συστάσεως έδαφος, που πρέπει να είναι καλά λιπασμένο, κυρίως, σε ό,τι αφορά το κάλιο. Στα αργιλώδη εδάφη, δεν αναπτύσσεται καλά, ενώ στα πολύ ελαφρά υποφέρει από έλλειψη υγρασίας. Ο βασιλικός θέλει πολύ ήλιο, για να αποκτήσει το γνωστό, χαρακτηριστικό του άρωμα (όσο περισσότερος ήλιος, τόσο πιο έντονο είναι το άρωμα). Στις εκτατικές καλλιέργειες, το φυτό συλλέγεται λίγο πριν την ανθοφορία ή ξεραίνεται ολόκληρο σε μέρος δροσερό και αεριζόμενο. Αν, όμως τα φυτά καλλιεργούνται για διακοσμητικούς λόγους ή για να χρησιμοποιηθούν τα φύλλα τους σαν καρύκευμα, θα πρέπει να κόβονται λίγα φύλλα κάθε φορά, τα φυτά να κορφολογούνται ώστε ν αναπτύσσονται νέοι πλευρικοί βλαστοί και οι ανθοταξίες να κόβονται μόλις σχηματίζονται, για να παραταθεί η ζωή του φυτού. Με τον τρόπο αυτό τα φυτά μπορούν να αντέξουν μέχρι τα πρώτα κρύα του χειμώνα.
ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΣ:
Ο πολλαπλασιασμός του βασιλικού γίνεται με σπόρους, από τον Φεβρουάριο-Μάρτιο μέχρι την αρχή του καλοκαιριού, ανάλογα με το κλίμα της περιοχής όπου σπέρνεται. Η θερμοκρασία δεν πρέπει να είναι χαμηλότερη από τους 10-12 °C. Το σπορείο εγκαθίσταται έξω, στο έδαφος ή σε κασόνι και τα φυτά μεταφυτεύονται στην οριστική τους θέση μόλις βγάλουν 4-5 φύλλα. Τα νεαρά φυτά φυτεύονται σε γραμμές που απέχουν 30 cm και έχουν απόσταση επί των γραμμών 25-30 cm. Καλό είναι φυτά να τοποθετούνται στο χώμα με μπάλα χώματος. Ο βασιλικός μπορεί να καλλιεργηθεί και σε θερμοκήπιο εάν υπάρχει αρκετό φως, ξεκινώντας από τον Οκτώβριο με κλιμακωτές σπορές, για να υπάρχει διαθέσιμος νωπός βασιλικός από τον Δεκέμβριο μέχρι τον Μάρτιο.
Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ:
Ο βασιλικός αν και είναι αρωματικό φυτό, χρησιμοποιείται σαν καρύκευμα σε πολλά φαγητά, στην ποτοποιία (για παράδειγμα, στο ποτό Σαρτρέζ) και στην κονσερβοποιία (π.χ. σε κονσέρβες τομάτας και σαλτσών). Τέλος, από το βασιλικό εξάγεται αιθέριο έλαιο που χρησιμοποιείται τόσο στην φαρμακοποιία όσο και στην αρωματοποιία (το καλύτερο παράγεται στην Ιάβα και στην Ερυθραία).Υπενθυμίζουμε πως για τη μαγειρική, τα φύλλα μπορούν να διατηρηθούν ξερά, κλεισμένα ερμητικά σε γυάλινα βάζα, ή σε καταψύκτη, όπου διατηρούν για πολύ καιρό όλο το άρωμά τους. Σαν ρόφημα καταπραΰνει τους σπασμούς της κοιλιάς, τη νεύρωση στομάχου, τις ημικρανίες και βοηθά στη μνήμη. Τα φύλλα του φυτού βοηθούν στη δυσκοιλιότητα όταν φαγωθούν τρυφερά. Διώχνει τους νευρικούς πονοκεφάλους. Για το φαγητό, ανοίγει την όρεξη. Βοηθά στην αδύνατη μνήμη, μελαγχολία, άγχος, ζαλάδες, εντερικές διαταραχές και τυμπανισμό της κοιλιάς. Είναι χωνευτικό και καταπολεμά Πονόκοιλο, Ζαλάδα, Ναυτία και Κρυολόγημα
Τρόπος παρασκευής ροφήματος: αφέψημα: βράζουμε κλαδάκια και φύλλα βασιλικού και πίνουμε το αφέψημα χλιαρό.
Τρόπος παρασκευής σαλάτας: Παίρνουμε τρυφερά κλαδάκια φρέσκου βασιλικού τα κάνουμε σαλάτα με λάδι και τα τρώμε.
ΔΕΝΤΡΟΛΙΒΑΝΟ
Το όνομά του είναι ροζμαρίνος ο φαρμακευτικός και ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών. Το λέμε "ροζμαρίνι", "λασμαρί", "αρισμαρές", "δεντρολίβανο", "δυοσμαρίνι", αλλά πιο πολύ απ’ όλα του αρμόζει το όνομα "πρίγκιπας των αρωματικών φυτών", όπως πράγματι το αποκαλούσαν παλαιότερα. Ονομάζεται και "δροσιά της θάλασσας", λόγω της συνήθειάς του να φυτρώνει κοντά στη θάλασσα. Το δεντρολίβανο, με τη λατινική ονομασία Rosmarinus officinalis είναι αειθαλής θάμνος με πολλούς κλάδους, πυκνά μικρά γραμμοειδή φύλλα, πράσινα πάνω και λευκά από κάτω και μοιάζουν με πευκοβελόνες. Τα άνθη του είναι κυανόλευκα.
Η καταγωγή του είναι από τις περιοχές της Μεσογείου αλλά σήμερα εκτός από τις περιοχές αυτές καλλιεργείται σαν καλλωπιστικό σε όλη σχεδόν την Ευρώπη και τις εύκρατες περιοχές της Αμερικής. Το βρίσκουμε σε όλη την Ελλάδα, σαν καλλιεργούμενο, στους κήπους και στα πάρκα. Υπάρχει όμως και αυτοφυές, σε ορεινές περιοχές, συνήθως στην Πελοπόννησο, την Εύβοια και τα νησιά και γενικότερα στις χώρες τής Μεσογείου. Προτιμά τα ξηρά και χέρσα εδάφη, εκεί που φυτρώνει και το φασκόμηλο, το θυμάρι κ.λπ. Ανθίζει κυρίως την άνοιξη και το καλοκαίρι. Δεν έχει ιδιαίτερη ανάγκη από πότισμα και μπορεί να φυτρώσει και σε βραχώδεις ορεινές περιοχές.
Η καλλιέργεια
Η ανθοφορία γίνεται πολύ νωρίς την άνοιξη και μια δεύτερη, μικρότερης έκτασης, αργά το φθινόπωρο. Το δεντρολίβανο ευδοκιμεί σε θερμά και ψυχρά κλίματα, καθόσον αντέχει στις υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού, αλλά και στις χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα. Αναπτύσσεται πολύ καλά σε πεδινά εδάφη αλλά και σε υψόμετρα μέχρι 600 μέτρα. Προτιμά συνθήκες πλήρους ηλιοφάνειας και εδάφη που έχουν καλή στράγγιση. Μπορεί να καλλιεργηθεί σε ποτιστικά και ξερικά χωράφια. Αντέχει σε καταπόνηση ξηρασίας, αλλά όπως είναι φυσικό σε τέτοιες συνθήκες δεν αναπτύσσει νέα βλάστηση, αναλαμβάνει όμως γρήγορα μετά από βροχή ή πότισμα.
Το δεντρολίβανο πολλαπλασιάζεται με μοσχεύματα, παραφυάδες και με σπόρο. Η πιο ενδεδειγμένη μέθοδος είναι με μοσχεύματα που κόβονται από κορυφές παλαιάς φυτείας, μήκους 15 εκ., τα οποία αφού ριζοβολήσουν φυτεύονται την άνοιξη ή και το φθινόπωρο. Το φυτό μπορεί να πολλαπλασιασθεί και με φύτευση μοσχευμάτων ώριμου ξύλου κατευθείαν στην οριστική τους θέση το φθινόπωρο, ή νωρίς την άνοιξη. Η δεύτερη περίπτωση είναι προτιμότερη.
Συγκομιδή και αποδόσεις
Το δεντρολίβανο φθάνει σε πλήρη παραγωγή το τρίτο έτος, η παραγωγή του δεύτερου έτους είναι περίπου στα 2/3 της κανονικής. Καταλληλότερη εποχή συγκομιδής είναι όταν τα φυτά βρίσκονται στο στάδιο έναρξης της άνθησης διότι τότε η περιεκτικότητα των φύλλων σε αιθέριο έλαιο είναι η μεγαλύτερη. Το δεντρολίβανο από Μάιο μέχρι Σεπτέμβριο είναι σε διαρκή ανθοφορία και η συγκομιδή τρυφερών βλαστών μπορεί να γίνει δυο ή τρεις φορές κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.
Ιστορικά στοιχεία για το δεντρολίβανο
Στην αρχαιότητα το δενδρολίβανο ήταν “φυτό ταμπού”. Η χρήση του ήταν τελετουργική. Η αρχαία Ελληνική του ονομασία, λιβανώτις, συνδέεται άμεσα με την χρήση του: μαζί με το λιβάνι, το μύρο και άλλα φυτά, χρησίμευε για τελετουργικούς καπνισμούς και καθαρμούς. Φυτό αφιερωμένο στη Μεγάλη Θεά. Τη Λευκοθέα, την Αφροδίτη. Στην αρχαία Ελλάδα το θεωρούσαν δώρο της θεάς Αφροδίτης στους ανθρώπους και το χρησιμοποιούσαν στις θυσίες ζώων. Το έκαιγαν επίσης στους βωμούς. Διακοσμούσαν με αυτό τα αγάλματα των θεών και οι μαθητές όταν μελετούσαν το χρησιμοποιούσαν σαν στεφάνι, χάρη στην ιδιότητά του να τονώνει τη μνήμη. Κατά το μεσαίωνα χρησιμοποιήθηκε και σε καλλυντικά σκευάσματα. Μοιάζει να έχει κάτι κοινό και με τη φλόγα ενός κεριού: την κατεύθυνση προς τον ουρανό, την ανάταση!
Θεραπευτικές ιδιότητες
* Εξαίρετο τονωτικό και διεγερτικό όπως και η μέντα, το θυμάρι, το φασκόμηλο, το μελισσόχορτο.
* Πολύτιμο σε σωματική και πνευματική υπερκόπωση που συνοδεύεται από αμνησία και σε υπόταση.
* Καρδιοτονωτικό, υπερτασικό και ρυθμιστικό του περιβλήματος των επινεφριδίων αδένων.
* Έχει επίδραση στην έγκριση της χολής γι' αυτό είναι χρήσιμο χολαγωγό σε περιπτώσεις ηπατίτιδας, ίκτερου, χολοκυστίτιδας, χολολιθίασης, κ.ά.
* Επειδή είναι καλό αποχρεμπτικό (διευκολύνει τον βήχα) και αντισηπτικό των πνευμόνων χρησιμοποιείται σε χρόνιες βρογχίτιδες, σε γρίπη, σε κοκίτη αλλά και σε άσθμα.
* Αντιδιαρροϊκό με σημαντική επίδραση σε εντερικές διαταραχές, σε κολίτιδα, σε διάρροια αλλά και σε συγκέντρωση αερίων στην κοιλιά και στο έντερο (εξαλείφει τον τυμπανισμό).
* Αντιρρευματικό και αντινευραλγικό, αντιαρθριτικό και ισχυρό εμμηναγωγό.
* Ευεργετικό σε διαταραχές του νευρικού συστήματος, σε υστερία, ημικρανίες, ζαλάδες και σε επιληψία.
* Τονώνει το νευρικό σύστημα.
Εναλλακτικές θεραπείες με δεντρολίβανο
Το δεντρολίβανο είναι ελιξίριο νεότητας, εξαιρετικό τονωτικό και σπασμολυτικό, ενώ ασκεί επίδραση και πάνω στην έκκριση της χολής. Ακόμα, είναι ισχυρό εμμηναγωγό, επουλωτικό των πληγών, αντισηπτικό, σπασμολυτικό και αντιρρευματικό. Επιπλέον, είναι φυτό κατάλληλο για τους νευρικούς πονοκεφάλους και χρησιμοποιείται κατά των αερίων της κοιλιάς, ως τονωτικό της κυκλοφορίας του αίματος, κατά της τριχόπτωσης και κατά της πιτυρίδας.
Εφαρμογές του δεντρολίβανου
* Αφέψημα δεντρολίβανο: Ένα κλαράκι με τρία λουλούδια που βράζει στο νερό ενός φλιτζανιού πίνεται ζεστό πριν τον βραδινό ύπνο.
Όποιος έχει αμοιβάδες ή ζαχαροδιαβήτη να πίνει τη διπλάσια ποσότητα το πρωί με άδειο στομάχι.
* Έγχυμα δεντρολίβανου: Μουλιάζουμε ένα κουταλάκι φύλλα ή άνθη σε ένα φλιτζάνι ζεστό νερό. Σουρώνουμε και πίνουμε μετά από 10 λεπτά. 'Ενα φλιτζάνι τη μέρα λειτουργεί, ανάλογα, ως χωνευτικό, ή αντιδιαβητικό, ή σπασμολυτικό, ή αντιϋστερικό, ή καταπραϋντικό, ή αντιφυσητικό.
Το έγχυμα των φύλλων του είναι χωνευτικό, σπασμολυτικό, τονώνει την όραση.
* Εξωτερική Χρήση: Οι γυναίκες που υποφέρουν από νευρικούς πονοκεφάλους θα γλυτώσουν αν λούζονται με αφέψημα.
Για γενική κό
Το όνομά του είναι ροζμαρίνος ο φαρμακευτικός και ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών. Το λέμε "ροζμαρίνι", "λασμαρί", "αρισμαρές", "δεντρολίβανο", "δυοσμαρίνι", αλλά πιο πολύ απ’ όλα του αρμόζει το όνομα "πρίγκιπας των αρωματικών φυτών", όπως πράγματι το αποκαλούσαν παλαιότερα. Ονομάζεται και "δροσιά της θάλασσας", λόγω της συνήθειάς του να φυτρώνει κοντά στη θάλασσα. Το δεντρολίβανο, με τη λατινική ονομασία Rosmarinus officinalis είναι αειθαλής θάμνος με πολλούς κλάδους, πυκνά μικρά γραμμοειδή φύλλα, πράσινα πάνω και λευκά από κάτω και μοιάζουν με πευκοβελόνες. Τα άνθη του είναι κυανόλευκα.
Η καταγωγή του είναι από τις περιοχές της Μεσογείου αλλά σήμερα εκτός από τις περιοχές αυτές καλλιεργείται σαν καλλωπιστικό σε όλη σχεδόν την Ευρώπη και τις εύκρατες περιοχές της Αμερικής. Το βρίσκουμε σε όλη την Ελλάδα, σαν καλλιεργούμενο, στους κήπους και στα πάρκα. Υπάρχει όμως και αυτοφυές, σε ορεινές περιοχές, συνήθως στην Πελοπόννησο, την Εύβοια και τα νησιά και γενικότερα στις χώρες τής Μεσογείου. Προτιμά τα ξηρά και χέρσα εδάφη, εκεί που φυτρώνει και το φασκόμηλο, το θυμάρι κ.λπ. Ανθίζει κυρίως την άνοιξη και το καλοκαίρι. Δεν έχει ιδιαίτερη ανάγκη από πότισμα και μπορεί να φυτρώσει και σε βραχώδεις ορεινές περιοχές.
Η καλλιέργεια
Η ανθοφορία γίνεται πολύ νωρίς την άνοιξη και μια δεύτερη, μικρότερης έκτασης, αργά το φθινόπωρο. Το δεντρολίβανο ευδοκιμεί σε θερμά και ψυχρά κλίματα, καθόσον αντέχει στις υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού, αλλά και στις χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα. Αναπτύσσεται πολύ καλά σε πεδινά εδάφη αλλά και σε υψόμετρα μέχρι 600 μέτρα. Προτιμά συνθήκες πλήρους ηλιοφάνειας και εδάφη που έχουν καλή στράγγιση. Μπορεί να καλλιεργηθεί σε ποτιστικά και ξερικά χωράφια. Αντέχει σε καταπόνηση ξηρασίας, αλλά όπως είναι φυσικό σε τέτοιες συνθήκες δεν αναπτύσσει νέα βλάστηση, αναλαμβάνει όμως γρήγορα μετά από βροχή ή πότισμα.
Το δεντρολίβανο πολλαπλασιάζεται με μοσχεύματα, παραφυάδες και με σπόρο. Η πιο ενδεδειγμένη μέθοδος είναι με μοσχεύματα που κόβονται από κορυφές παλαιάς φυτείας, μήκους 15 εκ., τα οποία αφού ριζοβολήσουν φυτεύονται την άνοιξη ή και το φθινόπωρο. Το φυτό μπορεί να πολλαπλασιασθεί και με φύτευση μοσχευμάτων ώριμου ξύλου κατευθείαν στην οριστική τους θέση το φθινόπωρο, ή νωρίς την άνοιξη. Η δεύτερη περίπτωση είναι προτιμότερη.
Συγκομιδή και αποδόσεις
Το δεντρολίβανο φθάνει σε πλήρη παραγωγή το τρίτο έτος, η παραγωγή του δεύτερου έτους είναι περίπου στα 2/3 της κανονικής. Καταλληλότερη εποχή συγκομιδής είναι όταν τα φυτά βρίσκονται στο στάδιο έναρξης της άνθησης διότι τότε η περιεκτικότητα των φύλλων σε αιθέριο έλαιο είναι η μεγαλύτερη. Το δεντρολίβανο από Μάιο μέχρι Σεπτέμβριο είναι σε διαρκή ανθοφορία και η συγκομιδή τρυφερών βλαστών μπορεί να γίνει δυο ή τρεις φορές κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.
Ιστορικά στοιχεία για το δεντρολίβανο
Στην αρχαιότητα το δενδρολίβανο ήταν “φυτό ταμπού”. Η χρήση του ήταν τελετουργική. Η αρχαία Ελληνική του ονομασία, λιβανώτις, συνδέεται άμεσα με την χρήση του: μαζί με το λιβάνι, το μύρο και άλλα φυτά, χρησίμευε για τελετουργικούς καπνισμούς και καθαρμούς. Φυτό αφιερωμένο στη Μεγάλη Θεά. Τη Λευκοθέα, την Αφροδίτη. Στην αρχαία Ελλάδα το θεωρούσαν δώρο της θεάς Αφροδίτης στους ανθρώπους και το χρησιμοποιούσαν στις θυσίες ζώων. Το έκαιγαν επίσης στους βωμούς. Διακοσμούσαν με αυτό τα αγάλματα των θεών και οι μαθητές όταν μελετούσαν το χρησιμοποιούσαν σαν στεφάνι, χάρη στην ιδιότητά του να τονώνει τη μνήμη. Κατά το μεσαίωνα χρησιμοποιήθηκε και σε καλλυντικά σκευάσματα. Μοιάζει να έχει κάτι κοινό και με τη φλόγα ενός κεριού: την κατεύθυνση προς τον ουρανό, την ανάταση!
Θεραπευτικές ιδιότητες
* Εξαίρετο τονωτικό και διεγερτικό όπως και η μέντα, το θυμάρι, το φασκόμηλο, το μελισσόχορτο.
* Πολύτιμο σε σωματική και πνευματική υπερκόπωση που συνοδεύεται από αμνησία και σε υπόταση.
* Καρδιοτονωτικό, υπερτασικό και ρυθμιστικό του περιβλήματος των επινεφριδίων αδένων.
* Έχει επίδραση στην έγκριση της χολής γι' αυτό είναι χρήσιμο χολαγωγό σε περιπτώσεις ηπατίτιδας, ίκτερου, χολοκυστίτιδας, χολολιθίασης, κ.ά.
* Επειδή είναι καλό αποχρεμπτικό (διευκολύνει τον βήχα) και αντισηπτικό των πνευμόνων χρησιμοποιείται σε χρόνιες βρογχίτιδες, σε γρίπη, σε κοκίτη αλλά και σε άσθμα.
* Αντιδιαρροϊκό με σημαντική επίδραση σε εντερικές διαταραχές, σε κολίτιδα, σε διάρροια αλλά και σε συγκέντρωση αερίων στην κοιλιά και στο έντερο (εξαλείφει τον τυμπανισμό).
* Αντιρρευματικό και αντινευραλγικό, αντιαρθριτικό και ισχυρό εμμηναγωγό.
* Ευεργετικό σε διαταραχές του νευρικού συστήματος, σε υστερία, ημικρανίες, ζαλάδες και σε επιληψία.
* Τονώνει το νευρικό σύστημα.
Εναλλακτικές θεραπείες με δεντρολίβανο
Το δεντρολίβανο είναι ελιξίριο νεότητας, εξαιρετικό τονωτικό και σπασμολυτικό, ενώ ασκεί επίδραση και πάνω στην έκκριση της χολής. Ακόμα, είναι ισχυρό εμμηναγωγό, επουλωτικό των πληγών, αντισηπτικό, σπασμολυτικό και αντιρρευματικό. Επιπλέον, είναι φυτό κατάλληλο για τους νευρικούς πονοκεφάλους και χρησιμοποιείται κατά των αερίων της κοιλιάς, ως τονωτικό της κυκλοφορίας του αίματος, κατά της τριχόπτωσης και κατά της πιτυρίδας.
Εφαρμογές του δεντρολίβανου
* Αφέψημα δεντρολίβανο: Ένα κλαράκι με τρία λουλούδια που βράζει στο νερό ενός φλιτζανιού πίνεται ζεστό πριν τον βραδινό ύπνο.
Όποιος έχει αμοιβάδες ή ζαχαροδιαβήτη να πίνει τη διπλάσια ποσότητα το πρωί με άδειο στομάχι.
* Έγχυμα δεντρολίβανου: Μουλιάζουμε ένα κουταλάκι φύλλα ή άνθη σε ένα φλιτζάνι ζεστό νερό. Σουρώνουμε και πίνουμε μετά από 10 λεπτά. 'Ενα φλιτζάνι τη μέρα λειτουργεί, ανάλογα, ως χωνευτικό, ή αντιδιαβητικό, ή σπασμολυτικό, ή αντιϋστερικό, ή καταπραϋντικό, ή αντιφυσητικό.
Το έγχυμα των φύλλων του είναι χωνευτικό, σπασμολυτικό, τονώνει την όραση.
* Εξωτερική Χρήση: Οι γυναίκες που υποφέρουν από νευρικούς πονοκεφάλους θα γλυτώσουν αν λούζονται με αφέψημα.
Για γενική κό
ΘΡΟΥΜΠΙ
Το θρούμπι, ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών. Είναι αρωματικό ετήσιο ποώδες φυτό. Έχει σκληρά φύλλα με μαύρες βούλες ροζ ή άσπρα άνθη και καστανούς σπόρους που μυρίζουν ευχάριστα. Χρησιμοποιούνται τα φύλλα του και οι ανθισμένες κορφές των βλαστών του αποξηραμένου φυτού. Ευδοκιμεί κυρίως στην Ανατολική Μεσόγειο.
Θεραπευτικές Ιδιότητες: Εκτός από τις αρωματικές του ιδιότητες έχει και αρκετές θεραπευτικές. Είναι ένα καλό ορεκτικό με ευεργετική επίδραση στο πεπτικό σύστημα, στην νευρική δυσπεψία, στην γαστρική ατονία, στην αεροφαγία, στους σπασμούς του εντέρου και τα κρυολογήματα του στομάχου, στη διάρροια και στους πόνους από κολικούς. Λειτουργεί ως καταπραϋντικό των ρευματικών και αρθριτικών πόνων, διώχνει τις τοξίνες και είναι ευεργετικό στην ουρική αρθρίτιδα και στις πέτρες στα νεφρά. Επίσης χρησιμοποιείται για νευροπάθειες, κρίσεις άσθματος, θεωρείται ότι βελτιώνει την ακοή αλλά και ως αφροδισιακό.
Χρήση: Χρησιμοποιείται ως εξαίρετο μπαχαρικό και αρωματικό στη μαγειρική. Επίσης, ως αφέψημα (ρίχνουμε 1 κουταλάκι του γλυκού σε ένα φλιτζάνι βραστό νερό και το αφήνουμε για 10-15 λεπτά).
Το θρούμπι, ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών. Είναι αρωματικό ετήσιο ποώδες φυτό. Έχει σκληρά φύλλα με μαύρες βούλες ροζ ή άσπρα άνθη και καστανούς σπόρους που μυρίζουν ευχάριστα. Χρησιμοποιούνται τα φύλλα του και οι ανθισμένες κορφές των βλαστών του αποξηραμένου φυτού. Ευδοκιμεί κυρίως στην Ανατολική Μεσόγειο.
Θεραπευτικές Ιδιότητες: Εκτός από τις αρωματικές του ιδιότητες έχει και αρκετές θεραπευτικές. Είναι ένα καλό ορεκτικό με ευεργετική επίδραση στο πεπτικό σύστημα, στην νευρική δυσπεψία, στην γαστρική ατονία, στην αεροφαγία, στους σπασμούς του εντέρου και τα κρυολογήματα του στομάχου, στη διάρροια και στους πόνους από κολικούς. Λειτουργεί ως καταπραϋντικό των ρευματικών και αρθριτικών πόνων, διώχνει τις τοξίνες και είναι ευεργετικό στην ουρική αρθρίτιδα και στις πέτρες στα νεφρά. Επίσης χρησιμοποιείται για νευροπάθειες, κρίσεις άσθματος, θεωρείται ότι βελτιώνει την ακοή αλλά και ως αφροδισιακό.
Χρήση: Χρησιμοποιείται ως εξαίρετο μπαχαρικό και αρωματικό στη μαγειρική. Επίσης, ως αφέψημα (ρίχνουμε 1 κουταλάκι του γλυκού σε ένα φλιτζάνι βραστό νερό και το αφήνουμε για 10-15 λεπτά).
ΘΥΜΑΡΙ
Το θυμάρι ή θύμιο (Θύμος ο κοινός, λατ. Thymus vulgaris) είναι αγγειόσπερμο, δικότυλο φυτό, το οποίο ανήκει στην τάξη των Σωληνανθών (Tubiflorae) και στην οικογένεια των Χειλανθών (Labiatae). Είναι θάμνος μικρού ύψους (έως 30 εκατοστά), με όρθιους βλαστούς, εξαιρετικά ανθεκτικός, αναδύει πολύ ευχάριστο άρωμα. Απαντάται στις νότιες και μεσογειακές περιοχές της Ευρώπης σε διάφορες περιοχές της Ασίας και καλλιεργείται στη βόρεια Αμερική.
Τα φύλλα του θυμαριού, όταν ξεραθούν, αποκτούν καφεπράσινο χρώμα και αναδύουν το άρωμα τους όταν θρυμματιστούν. Η γεύση τους είναι πολύ δυνατή, ελαφρώς καυστική και πλούσια. Μαζί με τους αποξηραμένους ανθούς χρησιμοποιούνται ως μπαχαρικό για τον αρωματισμό διαφόρων φαγητών σε ψάρια, κρέατα, σε διάφορες σάλτσες, σούπες κ.λ.π. Είναι ένα από τα βασικά συστατικά του λικέρ βενεδικτίνη. Το θυμάρι είναι ιδιαίτερα αγαπητό στις μέλισσες και το θυμαρίσιο μέλι είναι εξαιρετικής ποιότητας.
Φαρμακευτική Χρήση
Το θυμάρι περιέχει αιθέριο έλαιο σε ποσοστό 1-2%. To κύριο συστατικό του αιθέριου ελαίου του θυμαριού κατά 20-54% είναι η θυμόλη ή, αλλιώς, καμφορά του θυμαριού, έχει δε χρήσεις στην αρωματοποιία και στην οδοντιατρική. Η θυμόλη έχει αντισηπτική δράση και αποτελεί το κυρίως συστατικό πολλών εμπορικών σκευασμάτων για την πλύση του στόματος, όπως η Listerine. Πριν την έλευση των σύγχρονων αντιβιοτικών, το αιθέριο έλαιο θυμαριού χρησίμευε για την επάλειψη των γαζών. Η θυμόλη έχει αποδειχτεί επίσης αποτελεσματική στην καταπολέμηση των μυκήτων που συχνά μολύνουν τα νύχια των ποδιών. Αποτελεί επίσης ενεργό συστατικό σε κάποια φυτικά σκευάσματα χωρίς οινόπνευμα, για την απολύμανση των χεριών.
Το ρόφημα από θυμάρι μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία του βήχα και της βρογχίτιδας. Για να παρασκευάσουμε έγχυμα βάζουμε 1 κουταλιά του γλυκού ξηρό ή 2 κουταλιές του γλυκού φρέσκο βότανο, χωρίς κοτσάνι, σε 1 φλιτζάνι βραστό νερό, το σκεπάζουμε για 10 λεπτά και μετά το σουρώνουμε.
Σημαντικές Ποικιλίες
Στην Ελλάδα υπάρχουν 23 αυτοφυή είδη και τα πιο σημαντικά είναι:
1.-Άγριο θυμάρι. Θύμος ο κεφαλωτός Thymus capitatus Μικρός θάμνος με βλαστούς ξυλώδεις ξαπλωμένους. Βρίσκεται σε πολλές βραχώδεις, ορεινές, ξηρές περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας. Κοντά στις περιοχές όπου φύεται το άγριο θυμάρι τοποθετούνται κυψέλες με μέλισσες και παράγεται εκλεκτό μέλι.
2.-Χαμοθρούμπι. Θύμος ο γραπτός Τhymus striatus. Πολύ κοινό σε διάφορες πεδινές περιοχές και λιβάδια της Μακεδονίας και της Θράκης.
3.-Σμάρι. Θύμος η Ζυγίς ή Θύμος ο αττικός Thymus atticus ή θυμάρι της Aττικής. Βρίσκεται σε διάφορες βραχώδεις περιοχές της Αττικής, της Αχαΐας, Κορινθίας και Ολύμπου.
Υπάρχουν και καλλωπιστικές ποικιλίες θυμαριού που καλλιεργούνται σε διάφορους κήπους.
Το θυμάρι ή θύμιο (Θύμος ο κοινός, λατ. Thymus vulgaris) είναι αγγειόσπερμο, δικότυλο φυτό, το οποίο ανήκει στην τάξη των Σωληνανθών (Tubiflorae) και στην οικογένεια των Χειλανθών (Labiatae). Είναι θάμνος μικρού ύψους (έως 30 εκατοστά), με όρθιους βλαστούς, εξαιρετικά ανθεκτικός, αναδύει πολύ ευχάριστο άρωμα. Απαντάται στις νότιες και μεσογειακές περιοχές της Ευρώπης σε διάφορες περιοχές της Ασίας και καλλιεργείται στη βόρεια Αμερική.
Τα φύλλα του θυμαριού, όταν ξεραθούν, αποκτούν καφεπράσινο χρώμα και αναδύουν το άρωμα τους όταν θρυμματιστούν. Η γεύση τους είναι πολύ δυνατή, ελαφρώς καυστική και πλούσια. Μαζί με τους αποξηραμένους ανθούς χρησιμοποιούνται ως μπαχαρικό για τον αρωματισμό διαφόρων φαγητών σε ψάρια, κρέατα, σε διάφορες σάλτσες, σούπες κ.λ.π. Είναι ένα από τα βασικά συστατικά του λικέρ βενεδικτίνη. Το θυμάρι είναι ιδιαίτερα αγαπητό στις μέλισσες και το θυμαρίσιο μέλι είναι εξαιρετικής ποιότητας.
Φαρμακευτική Χρήση
Το θυμάρι περιέχει αιθέριο έλαιο σε ποσοστό 1-2%. To κύριο συστατικό του αιθέριου ελαίου του θυμαριού κατά 20-54% είναι η θυμόλη ή, αλλιώς, καμφορά του θυμαριού, έχει δε χρήσεις στην αρωματοποιία και στην οδοντιατρική. Η θυμόλη έχει αντισηπτική δράση και αποτελεί το κυρίως συστατικό πολλών εμπορικών σκευασμάτων για την πλύση του στόματος, όπως η Listerine. Πριν την έλευση των σύγχρονων αντιβιοτικών, το αιθέριο έλαιο θυμαριού χρησίμευε για την επάλειψη των γαζών. Η θυμόλη έχει αποδειχτεί επίσης αποτελεσματική στην καταπολέμηση των μυκήτων που συχνά μολύνουν τα νύχια των ποδιών. Αποτελεί επίσης ενεργό συστατικό σε κάποια φυτικά σκευάσματα χωρίς οινόπνευμα, για την απολύμανση των χεριών.
Το ρόφημα από θυμάρι μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία του βήχα και της βρογχίτιδας. Για να παρασκευάσουμε έγχυμα βάζουμε 1 κουταλιά του γλυκού ξηρό ή 2 κουταλιές του γλυκού φρέσκο βότανο, χωρίς κοτσάνι, σε 1 φλιτζάνι βραστό νερό, το σκεπάζουμε για 10 λεπτά και μετά το σουρώνουμε.
Σημαντικές Ποικιλίες
Στην Ελλάδα υπάρχουν 23 αυτοφυή είδη και τα πιο σημαντικά είναι:
1.-Άγριο θυμάρι. Θύμος ο κεφαλωτός Thymus capitatus Μικρός θάμνος με βλαστούς ξυλώδεις ξαπλωμένους. Βρίσκεται σε πολλές βραχώδεις, ορεινές, ξηρές περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας. Κοντά στις περιοχές όπου φύεται το άγριο θυμάρι τοποθετούνται κυψέλες με μέλισσες και παράγεται εκλεκτό μέλι.
2.-Χαμοθρούμπι. Θύμος ο γραπτός Τhymus striatus. Πολύ κοινό σε διάφορες πεδινές περιοχές και λιβάδια της Μακεδονίας και της Θράκης.
3.-Σμάρι. Θύμος η Ζυγίς ή Θύμος ο αττικός Thymus atticus ή θυμάρι της Aττικής. Βρίσκεται σε διάφορες βραχώδεις περιοχές της Αττικής, της Αχαΐας, Κορινθίας και Ολύμπου.
Υπάρχουν και καλλωπιστικές ποικιλίες θυμαριού που καλλιεργούνται σε διάφορους κήπους.
ΚΑΛΕΝΤΟΥΛΑ
Γνωρίζετε ότι το όνομα Καλέντουλα δόθηκε στο φυτό από τους Ρωμαίους επειδή άνθιζε κάθε πρωτομηνιά, δηλαδή στις Καλένδες;
Αυτό το όμορφο, ετήσιο φυτό είναι ενδημικό της νότιας Ευρώπης. Το ύψος του φθάνει τα 50 με 70 εκατοστά. Οι διακλαδώσεις των μίσχων του καλύπτονται με απλά, εναλλασσόμενα φύλλα και το καλοκαίρι παράγουν μεγάλα λουλούδια σε διάφορες αποχρώσεις του κίτρινου και του πορτοκαλί. Τα φυτά της καλέντουλας αναπτύσσονται πολύ εύκολα. Το κύριο είδος τους είναι η Calendula officinalis, η κοινή καλέντουλα των κήπων), έχει φύλλα με ανοιχτό πράσινο χρώμα και κοντούς μίσχους, όπου αναπτύσσονται μονά ή διπλά άνθη με χρώμα πορτοκαλί, κίτρινο, κρεμ ή άσπρο και διάμετρο 5 με 7 εκατοστά. Αυτά τα φυτά είναι πολύτιμα για πολλούς περισσότερους λόγους εκτός από την όμορφη παρουσία τους. Η καλέντουλα έχει καλλιεργηθεί σαν φυτό κήπου για πολλά χρόνια σε όλη την Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική. Τα λουλούδια της καλέντουλας C. officinalis έχουν χρησιμοποιηθεί σαν φάρμακο για αιώνες, και βοτανικά ιάματα που βασίζονται στην καλέντουλα ήταν γνωστά επί γενεές.
Οι πρώτοι Χριστιανοί αποκαλούσαν την καλέντουλα "Mary's Gold" - χρυσάφι της Μαρίας - και την τοποθετούσαν δίπλα στα αγάλματα της Παρθένου Μαρίας. Η καλέντουλα ήταν επίσης ένα από τα πιο ιερά λουλούδια της αρχαίας Ινδίας. Σχημάτιζαν γιρλάντες δένοντας με σπάγκο μίσχους καλέντουλας και κεφάλια λουλουδιών και τα τοποθετούσαν γύρω από το λαιμό των ιερών αγαλμάτων. Το λουλούδι της καλέντουλας στρέφει το κεφάλι προς τον ήλιο ακολουθώντας την πορεία του, γι' αυτό μερικές φορές αποκαλείται "νύφη του καλοκαιριού". Στη γλώσσα των λουλουδιών, το λουλούδι της καλέντουλας συμβολίζει τη λαμπρότητα της νίκης. Το όνομα αυτού του φυτού προέρχεται από τους αρχαίους Ρωμαίους, που πρόσεξαν ότι τα λουλούδια του φυτού ήταν ανθισμένα την πρώτη μέρα στις καλένδες (ή calends) κάθε μήνα και έτσι το θεώρησαν ένα χρήσιμο ίαμα για τις ανωμαλίες της εμμηνόρροιας. Η καλέντουλα θεωρήθηκε φυτό με μαγικές δυνάμεις, που επιτρέπει στους ανθρώπους να δουν τις νεράιδες και τις γυναίκες να επιλέξουν τον κατάλληλο σύντροφο. Πιο πρακτική ήταν η χρήση του στη διάρκεια του εμφύλιου πολέμου στις ΗΠΑ: τα φυτά εφαρμόστηκαν σε πληγές για να τις σταματήσουν και να τις θεραπεύσουν.
Στην αρχαιότητα έφτιαχναν ένα ποτό, αναμιγνύοντας άνθη καλέντουλας μέσα σε κρασί, που το χρησιμοποιούσαν για τη θεραπεία της δυσπεψίας. Τα πέταλα της καλέντουλας χρησιμοποιήθηκαν συχνά για την παρασκευή αλοιφών που θεράπευαν ερεθισμούς του δέρματος, ίκτερο, πόνους στα μάτια και πονόδοντους. Έχει χρησιμοποιηθεί επίσης για να θεραπεύσει κράμπες, βήχα και δαγκώματα από φίδια.
Τα άνθη της καλέντουλας έχουν θεωρηθεί ευεργετικά για τη μείωση των φλεγμονών, τη γρήγορη αποθεραπεία πληγών και τις αντισηπτικές τους δυνατότητες. Έχουν χρησιμοποιηθεί για να θεραπεύσουν ποικίλες δερματικές ασθένειες και είναι αποτελεσματικά ενάντια στα δερματικά έλκη. Όταν λαμβάνονται εσωτερικά ως τσάι, μπορούν να αντιμετωπίσουν έλκη του στομάχου φλογώσεις - φλεγμονές. Η καλέντουλα ερευνάται σήμερα για τις αντικαρκινικές της ιδιότητες. Η καλέντουλα εκτιμήθηκε ιστορικά και για τις και μαγειρικές της χρήσεις. Οι Ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν μίγμα καλέντουλας με ξίδι για να καρυκέψουν κρεατικά και σαλάτες. Τα πέταλα με την ελαφριά αρωματική και κάπως πικρή γεύση τους, νοστιμίζουν σούπες ψαριών και κρεατικών, πιάτα με ρύζι, σαλάτες και δίνουν κίτρινο χρώμα σε τυριά και βούτυρα. Ολόκληρο το λουλούδι χρησιμοποιήθηκε σαν γαρνιτούρα σε πιάτα της μεσαιωνικής εποχής. Εκχύλισμα των πετάλων μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν μαλακτικό των μαλλιών για να τα κάνει ανάλαφρα και φωτεινά. Τα πέταλα κάνουν επίσης μια θρεπτική κρέμα για το δέρμα. Οι καλέντουλες σε γλάστρα παράγουν ένα γοητευτικό κοπτόμενο άνθος και αν φυτευτούν στον λαχανόκηπο, βοηθούν στον έλεγχο των εντόμων.
Χρησιμοποιούμενα μέρη του φυτού:
Από τα άνθη ή τα πέταλα παρασκευάζονται τσάγια, αλοιφές έλαια ή βάμματα.
Ιδιότητες:
Τα αιθέρια έλαια αναστέλλουν τον πολλαπλασιασμό των βακτηριδίων και μυκήτων, οι δε σαπωνίνες ενεργούν αντιφλεγμονικά. Η καλέντουλα ενισχύει επιπλέον το ανοσοποιητικό σύστημα, ενεργεί αντισπασμωδικά και ευνοεί την έκκριση χολής.
Χρήση:
Τις εξαιρετικές της ικανότητες δείχνει η καλέντουλα στους τραυματισμούς του δέρματος και των βλεννογόνων. Κομπρέσες με τσάι ή αραιωμένο βάμμα μπορούν να θεραπεύσουν πληγές που επουλώνονται δύσκολα, μολύνσεις των νυχιών, εγκαύματα, αποστήματα, ουλές και έλκη των κνημών. Οι γαργάρες με τσάι βοηθούν σε περίπτωση στοματίτιδας και φαρυγγίτιδας
Γνωρίζετε ότι το όνομα Καλέντουλα δόθηκε στο φυτό από τους Ρωμαίους επειδή άνθιζε κάθε πρωτομηνιά, δηλαδή στις Καλένδες;
Αυτό το όμορφο, ετήσιο φυτό είναι ενδημικό της νότιας Ευρώπης. Το ύψος του φθάνει τα 50 με 70 εκατοστά. Οι διακλαδώσεις των μίσχων του καλύπτονται με απλά, εναλλασσόμενα φύλλα και το καλοκαίρι παράγουν μεγάλα λουλούδια σε διάφορες αποχρώσεις του κίτρινου και του πορτοκαλί. Τα φυτά της καλέντουλας αναπτύσσονται πολύ εύκολα. Το κύριο είδος τους είναι η Calendula officinalis, η κοινή καλέντουλα των κήπων), έχει φύλλα με ανοιχτό πράσινο χρώμα και κοντούς μίσχους, όπου αναπτύσσονται μονά ή διπλά άνθη με χρώμα πορτοκαλί, κίτρινο, κρεμ ή άσπρο και διάμετρο 5 με 7 εκατοστά. Αυτά τα φυτά είναι πολύτιμα για πολλούς περισσότερους λόγους εκτός από την όμορφη παρουσία τους. Η καλέντουλα έχει καλλιεργηθεί σαν φυτό κήπου για πολλά χρόνια σε όλη την Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική. Τα λουλούδια της καλέντουλας C. officinalis έχουν χρησιμοποιηθεί σαν φάρμακο για αιώνες, και βοτανικά ιάματα που βασίζονται στην καλέντουλα ήταν γνωστά επί γενεές.
Οι πρώτοι Χριστιανοί αποκαλούσαν την καλέντουλα "Mary's Gold" - χρυσάφι της Μαρίας - και την τοποθετούσαν δίπλα στα αγάλματα της Παρθένου Μαρίας. Η καλέντουλα ήταν επίσης ένα από τα πιο ιερά λουλούδια της αρχαίας Ινδίας. Σχημάτιζαν γιρλάντες δένοντας με σπάγκο μίσχους καλέντουλας και κεφάλια λουλουδιών και τα τοποθετούσαν γύρω από το λαιμό των ιερών αγαλμάτων. Το λουλούδι της καλέντουλας στρέφει το κεφάλι προς τον ήλιο ακολουθώντας την πορεία του, γι' αυτό μερικές φορές αποκαλείται "νύφη του καλοκαιριού". Στη γλώσσα των λουλουδιών, το λουλούδι της καλέντουλας συμβολίζει τη λαμπρότητα της νίκης. Το όνομα αυτού του φυτού προέρχεται από τους αρχαίους Ρωμαίους, που πρόσεξαν ότι τα λουλούδια του φυτού ήταν ανθισμένα την πρώτη μέρα στις καλένδες (ή calends) κάθε μήνα και έτσι το θεώρησαν ένα χρήσιμο ίαμα για τις ανωμαλίες της εμμηνόρροιας. Η καλέντουλα θεωρήθηκε φυτό με μαγικές δυνάμεις, που επιτρέπει στους ανθρώπους να δουν τις νεράιδες και τις γυναίκες να επιλέξουν τον κατάλληλο σύντροφο. Πιο πρακτική ήταν η χρήση του στη διάρκεια του εμφύλιου πολέμου στις ΗΠΑ: τα φυτά εφαρμόστηκαν σε πληγές για να τις σταματήσουν και να τις θεραπεύσουν.
Στην αρχαιότητα έφτιαχναν ένα ποτό, αναμιγνύοντας άνθη καλέντουλας μέσα σε κρασί, που το χρησιμοποιούσαν για τη θεραπεία της δυσπεψίας. Τα πέταλα της καλέντουλας χρησιμοποιήθηκαν συχνά για την παρασκευή αλοιφών που θεράπευαν ερεθισμούς του δέρματος, ίκτερο, πόνους στα μάτια και πονόδοντους. Έχει χρησιμοποιηθεί επίσης για να θεραπεύσει κράμπες, βήχα και δαγκώματα από φίδια.
Τα άνθη της καλέντουλας έχουν θεωρηθεί ευεργετικά για τη μείωση των φλεγμονών, τη γρήγορη αποθεραπεία πληγών και τις αντισηπτικές τους δυνατότητες. Έχουν χρησιμοποιηθεί για να θεραπεύσουν ποικίλες δερματικές ασθένειες και είναι αποτελεσματικά ενάντια στα δερματικά έλκη. Όταν λαμβάνονται εσωτερικά ως τσάι, μπορούν να αντιμετωπίσουν έλκη του στομάχου φλογώσεις - φλεγμονές. Η καλέντουλα ερευνάται σήμερα για τις αντικαρκινικές της ιδιότητες. Η καλέντουλα εκτιμήθηκε ιστορικά και για τις και μαγειρικές της χρήσεις. Οι Ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν μίγμα καλέντουλας με ξίδι για να καρυκέψουν κρεατικά και σαλάτες. Τα πέταλα με την ελαφριά αρωματική και κάπως πικρή γεύση τους, νοστιμίζουν σούπες ψαριών και κρεατικών, πιάτα με ρύζι, σαλάτες και δίνουν κίτρινο χρώμα σε τυριά και βούτυρα. Ολόκληρο το λουλούδι χρησιμοποιήθηκε σαν γαρνιτούρα σε πιάτα της μεσαιωνικής εποχής. Εκχύλισμα των πετάλων μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν μαλακτικό των μαλλιών για να τα κάνει ανάλαφρα και φωτεινά. Τα πέταλα κάνουν επίσης μια θρεπτική κρέμα για το δέρμα. Οι καλέντουλες σε γλάστρα παράγουν ένα γοητευτικό κοπτόμενο άνθος και αν φυτευτούν στον λαχανόκηπο, βοηθούν στον έλεγχο των εντόμων.
Χρησιμοποιούμενα μέρη του φυτού:
Από τα άνθη ή τα πέταλα παρασκευάζονται τσάγια, αλοιφές έλαια ή βάμματα.
Ιδιότητες:
Τα αιθέρια έλαια αναστέλλουν τον πολλαπλασιασμό των βακτηριδίων και μυκήτων, οι δε σαπωνίνες ενεργούν αντιφλεγμονικά. Η καλέντουλα ενισχύει επιπλέον το ανοσοποιητικό σύστημα, ενεργεί αντισπασμωδικά και ευνοεί την έκκριση χολής.
Χρήση:
Τις εξαιρετικές της ικανότητες δείχνει η καλέντουλα στους τραυματισμούς του δέρματος και των βλεννογόνων. Κομπρέσες με τσάι ή αραιωμένο βάμμα μπορούν να θεραπεύσουν πληγές που επουλώνονται δύσκολα, μολύνσεις των νυχιών, εγκαύματα, αποστήματα, ουλές και έλκη των κνημών. Οι γαργάρες με τσάι βοηθούν σε περίπτωση στοματίτιδας και φαρυγγίτιδας
ΚΑΤΙΦΕΣ
Ενα πολύ γνωστό φυτό στην πατρίδα μας είναι ο κατιφές, ο οποίος κατάγεται από το Μεξικό. Πρωτοεμφανίστηκε στην Ευρώπη πριν από 400 και πλέον χρόνια και ήρθε στην Ελλάδα αρκετά αργότερα. Από τότε όμως εγκαταστάθηκε μόνιμα, αφού και οι Έλληνες τον αγάπησαν αμέσως και το κλίμα τον ευνοεί.
Πρόκειται για ένα θαμνώδες, ετήσιο φυτό που αναδίδει μια δυνατή, χαρακτηριστική, όχι τόσο ευχάριστη μυρωδιά, αν το τρίψει κανείς στο χέρι του. Τα μεγάλα, όμορφα λουλούδια του και η πλούσια ανθοφορία του, όμως, μας αποζημιώνουν όσο καλύτερα γίνεται. Τα κίτρινα, κροκί, κεραμιδί λουλούδια του εμφανίζονται κάθε καλοκαίρι και στολίζουν το φυτό ως το φθινόπωρο. Καμιά φορά, μάλιστα, αν ο καιρός το επιτρέψει, μπορεί η ανθοφορία του να κρατήσει έως τις αρχές του χειμώνα. Αγαπά πολύ τον ήλιο και μπορεί να μεγαλώσει σε κάθε τύπο χώματος, όσο φτωχό και αν είναι σε συστατικά. Δε χρειάζεται συχνό πότισμα, παρά μόνο σε ξηρές περιόδους ή όταν η θερμοκρασία έχει φτάσει αρκετά ψηλά - και βέβαια στην αρχή της ζωής του για να εδραιωθεί. Πολλαπλασιάζεται με σπόρους αλλά μπορείτε το ίδιο εύκολα να αποκτήσετε μικρά, έτοιμα φυτά από κάθε φυτώριο. Η μόνη περιποίηση που χρειάζεται είναι το κόψιμο των ώριμων λουλουδιών κι αυτό για να το ενθαρρύνετε να παράγει καινούρια μπουμπούκια. Όσο και αν λυπάστε το φυτό, είναι μια απαραίτητη διαδικασία. Φυτεύεται και ανάμεσα στις τοματιές για να αυξήσει την επικονίαση.
Ενα πολύ γνωστό φυτό στην πατρίδα μας είναι ο κατιφές, ο οποίος κατάγεται από το Μεξικό. Πρωτοεμφανίστηκε στην Ευρώπη πριν από 400 και πλέον χρόνια και ήρθε στην Ελλάδα αρκετά αργότερα. Από τότε όμως εγκαταστάθηκε μόνιμα, αφού και οι Έλληνες τον αγάπησαν αμέσως και το κλίμα τον ευνοεί.
Πρόκειται για ένα θαμνώδες, ετήσιο φυτό που αναδίδει μια δυνατή, χαρακτηριστική, όχι τόσο ευχάριστη μυρωδιά, αν το τρίψει κανείς στο χέρι του. Τα μεγάλα, όμορφα λουλούδια του και η πλούσια ανθοφορία του, όμως, μας αποζημιώνουν όσο καλύτερα γίνεται. Τα κίτρινα, κροκί, κεραμιδί λουλούδια του εμφανίζονται κάθε καλοκαίρι και στολίζουν το φυτό ως το φθινόπωρο. Καμιά φορά, μάλιστα, αν ο καιρός το επιτρέψει, μπορεί η ανθοφορία του να κρατήσει έως τις αρχές του χειμώνα. Αγαπά πολύ τον ήλιο και μπορεί να μεγαλώσει σε κάθε τύπο χώματος, όσο φτωχό και αν είναι σε συστατικά. Δε χρειάζεται συχνό πότισμα, παρά μόνο σε ξηρές περιόδους ή όταν η θερμοκρασία έχει φτάσει αρκετά ψηλά - και βέβαια στην αρχή της ζωής του για να εδραιωθεί. Πολλαπλασιάζεται με σπόρους αλλά μπορείτε το ίδιο εύκολα να αποκτήσετε μικρά, έτοιμα φυτά από κάθε φυτώριο. Η μόνη περιποίηση που χρειάζεται είναι το κόψιμο των ώριμων λουλουδιών κι αυτό για να το ενθαρρύνετε να παράγει καινούρια μπουμπούκια. Όσο και αν λυπάστε το φυτό, είναι μια απαραίτητη διαδικασία. Φυτεύεται και ανάμεσα στις τοματιές για να αυξήσει την επικονίαση.
ΛΕΒΑΝΤΑ
Η λεβάντα είναι ένα δικότυλο φυτό που ανήκει στο γένος Lavandula, το οποίο περιλαμβάνει περίπου 28 είδη φυτών που αυτοφύονται στις Παραμεσόγειες περιοχές , τη δυτική Ασία και την Ινδία. Είναι φυτά αειθαλή, φρυγανώδη και ιδιαίτερα αρωματικά.
Τα πιο γνωστά είδη είναι η Lavandula spica (Λεβάντα η σταχυώδης), L. stoechas (Λεβάντα η στοιχάς) ή , L. vera (Λεβάντα η γνήσια).
- Τα κλαδιά της εκπτύσσονται από τη βάση σε αστεροειδή διάταξη, έχουν όρθια ανάπτυξη και καλύπτονται από τριχίδια.
- Τα φύλλα είναι γραμμοειδή ή προμήκη, ακέραια ή με χείλη.
- Τα άνθη της είναι κυανά- μωβ και φύονται επάκρια στον βλαστό σε ταξιανθία στάχεως. Η ανθοφορία εμφανίζεται τέλος Άνοιξης με αρχές καλοκαιριού.
- Φυτό μέτριου ρυθμού ανάπτυξης, που ευδοκιμεί σε ηλιόλουστες θέσεις
- Προτιμά χώμα με καλή αποστράγγιση και Ph 6,5- 7,5. Δεν ευδοκιμεί σε εδάφη με πολλή υγρασίας, ενώ είναι ανθεκτική στην έλλειψη νερού. Ωστόσο δεν αντέχει συνθήκες ολοσχερούς ξηρασίας.
- Η παρουσία ασβεστίου στο χώμα αυξάνει το άρωμα των ανθών.
- Φυτεύετε το φθινόπωρο ή την άνοιξη και κάθε καλοκαίρι μετά το πέρας της ανθοφορίας κλαδεύετε τους βλαστούς κατά το 1/3 του μήκους τους.
- Πολλαπλασιάζεται με μόσχευμα 10-12 εκ. τον Αύγουστο και μεταφυτεύεται ως νεαρό φυτό την επόμενη Άνοιξη.
- Καλλωπιστική χρήση: για χαμηλούς φράχτες, για ασβεστούχα χαλικώδη εδάφη που δεν είναι εκμεταλλεύσιμα, για αρωματικούς κήπους.
Η λεβάντα είναι ένα δικότυλο φυτό που ανήκει στο γένος Lavandula, το οποίο περιλαμβάνει περίπου 28 είδη φυτών που αυτοφύονται στις Παραμεσόγειες περιοχές , τη δυτική Ασία και την Ινδία. Είναι φυτά αειθαλή, φρυγανώδη και ιδιαίτερα αρωματικά.
Τα πιο γνωστά είδη είναι η Lavandula spica (Λεβάντα η σταχυώδης), L. stoechas (Λεβάντα η στοιχάς) ή , L. vera (Λεβάντα η γνήσια).
- Τα κλαδιά της εκπτύσσονται από τη βάση σε αστεροειδή διάταξη, έχουν όρθια ανάπτυξη και καλύπτονται από τριχίδια.
- Τα φύλλα είναι γραμμοειδή ή προμήκη, ακέραια ή με χείλη.
- Τα άνθη της είναι κυανά- μωβ και φύονται επάκρια στον βλαστό σε ταξιανθία στάχεως. Η ανθοφορία εμφανίζεται τέλος Άνοιξης με αρχές καλοκαιριού.
- Φυτό μέτριου ρυθμού ανάπτυξης, που ευδοκιμεί σε ηλιόλουστες θέσεις
- Προτιμά χώμα με καλή αποστράγγιση και Ph 6,5- 7,5. Δεν ευδοκιμεί σε εδάφη με πολλή υγρασίας, ενώ είναι ανθεκτική στην έλλειψη νερού. Ωστόσο δεν αντέχει συνθήκες ολοσχερούς ξηρασίας.
- Η παρουσία ασβεστίου στο χώμα αυξάνει το άρωμα των ανθών.
- Φυτεύετε το φθινόπωρο ή την άνοιξη και κάθε καλοκαίρι μετά το πέρας της ανθοφορίας κλαδεύετε τους βλαστούς κατά το 1/3 του μήκους τους.
- Πολλαπλασιάζεται με μόσχευμα 10-12 εκ. τον Αύγουστο και μεταφυτεύεται ως νεαρό φυτό την επόμενη Άνοιξη.
- Καλλωπιστική χρήση: για χαμηλούς φράχτες, για ασβεστούχα χαλικώδη εδάφη που δεν είναι εκμεταλλεύσιμα, για αρωματικούς κήπους.
ΛΟΥΙΖΑ
Αρχικά θα σάς μαγέψουν τα μικρά ανθάκια που στολίζουν αυτόν τον όμορφο φυλλοβόλο θάμνο, άλλοτε λευκά, μοβ ή ανοιχτόχρωμα πράσινα. Στη συνέχεια, η όσφρησή σας θα συλλάβει εκλεπτυσμένες λεμονάτες εσάς να δροσίζουν ευχάριστα τον χώρο, ενώ όταν βράσετε τα λογχοειδή πράσινα φύλλα της, θα γευτείτε στον ουρανίσκο σας μια ευχάριστα ξινή γεύση που θα σάς χαρίσει ευεξία. Το βότανο της Λουίζας , με το λατινικό όνομα «Lippia citriodora» ανήκει στην οικογένεια των Verbenaceae (που περιλαμβάνει περίπου 250 είδη) και κατάγεται από την Αμερική. Σήμερα όμως τη θεωρούμε πλέον και δικό μας φυτό και την αναφέρουμε εκτός από τα επιστημονικά της ονόματα Λιππία η κιτρίοσμος και λεμονόχορτο, λόγω της λεμονάτης μυρωδιάς των ανθών και των φύλλων της, αλλά στην Κρήτη που της έχουν ιδιαίτερη αδυναμία θα ακούσετε να την αποκαλούν και γοργογιάννη.
Η όμορφη λουίζα είναι ένα φαρμακευτικό λουλούδι που φροντίζει για την καλή μας υγεία με πολλούς τρόπους, ως αφέψημα ή λάδι, αφού τόσο τα άνθη, όσο και τα φύλλα της είναι ιδιαίτερα ευεργετικά για τον ανθρώπινο οργανισμό.
Σε τι βοηθά;
*Για τα νοσήματα του στομάχου και του πεπτικού συστήματος το αφέψημά της είναι ευεργετικό και βοηθάει, όταν υποφέρουμε από
δυσπεψία, μετεωρισμό, νευραλγίες και κολικούς του στομάχου και των εντέρων.
*Σταματά τη διάρροια και την αιμορραγία
*Βοηθά στο αδυνάτισμα και στην εξαφάνιση της κυτταρίτιδας
και στην αποβολή των περιττών υγρών.
*Είναι αποτελεσματικό τονωτικό, αλλά ταυτόχρονα και καταπραϋντικό.
*Είναι αντιπυρετικό.
*Είναι διουρητικό και συνίσταται σε περιπτώσεις νεφρολιθιάσεων.
*Βοηθάει στην αποτοξίνωση του οργανισμού.
*Ανακουφίζει από τις ημικρανίες.
*Καταπολεμά την κακοσμία του στόματος.
*Το ζεστό έγχυμα της λουίζας είναι φημισμένο για της αφροδισιακές του ιδιότητες.
*Χρησιμοποιήστε το έγχυμα του βοτάνου, για να πλύνετε και να καθαρίσετε το πρόσωπό σας.
*Το έλαιό της βοηθά τις πληγές να επουλωθούν.
* Ευεργετικό με καταπλάσματα στους νευρικούς πόνους και νευρικές κεφαλαλγίες, καθώς και στους πόνους των αυτιών.
*Το αιθέριο έλαιο του φυτού χρησιμοποιείται και στην αρωματοποιία, ζαχαροπλαστική, ποτοποιία κ.λ.π.
Ειδικότερα:
Δίαιτα
Οι ευεργετικές ιδιότητες της λουίζας βοηθούν στην αποτοξίνωση και την αποβολή των περιττών υγρών από τον οργανισμό αλλά και την καύση της κυτταρίτιδας. Είναι από τα πιο διάσημα βότανα για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. H συχνή χρήση της βοηθά στην αύξηση του ρυθμού του μεταβολισμού, στη ρύθμιση της όρεξης και στη διούρηση - γι’ αυτό και είναι μια καλή επιλογή για όσους ταλαιπωρούνται από κατακράτηση υγρών. Ακόμα, βοηθάει σημαντικά στη σύσφιξη του δέρματος. Επιλέξτε να πίνετε ένα φλιτζάνι αφέψημα περίπου 20 λεπτά πριν τα γεύματά σας. Προσπαθήστε να το τηρήσετε για 1-2 μήνες, κάντε ένα διάλειμμα 2 εβδομάδων και συνεχίστε ανάλογα με τα κιλά που θέλετε να χάσετε. Αν θέλετε, μπορείτε να το χρησιμοποιείτε και ως κομπρέσα.
Κακοσμία του στόματος
Αν νιώθετε ή σάς έχουν πει ότι το στόμα σας μυρίζει άσχημα, πιείτε ένα αφέψημα λουίζας. Φυσικά η κακοσμία είναι σύμπτωμα που οφείλεται σε πολλούς και διαφορετικούς λόγους, όπως στοματικά, οδοντιατρικά, αναπνευστικά ή γαστρεντερικά προβλήματα. Μέχρι να βρει την οριστική λύση, αφήστε 50 γρ. φύλλα λουίζας να μουλιάσουν για 15 λεπτά σε 1 λίτρο κρύο νερό και μετά βράστε τα για λίγα δευτερόλεπτα. Αφήστε τα να κάτσουν για άλλα 10 λεπτά, ώστε να διαλυθεί στο νερό το αιθέριο έλαιο του φυτού. Πιείτε 3-4 φλιτζάνια από αυτό το «τσάι» μέσα στη μέρα, και θα διαπιστώσετε ότι η κακοσμία θα καταπολεμηθεί.
Οδηγίες Προετοιμασίας
Έγχυμα : Aφού βράσει το νερό στο μπρίκι, το αποσύρετε από τη φωτιά, προσθέτετε τη συνιστώμενη δόση του βοτάνου και το αφήνετε σκεπασμένο για 5 λεπτά. Tο σουρώνετε και το πίνετε.
Aφέψημα : Tο αφέψημα ενδείκνυται για τα σκληρά φύλλα και τις ρίζες των βοτάνων. Στην περίπτωση αυτή, βράζετε το βότανο μαζί με το νερό για 5 λεπτά, το σουρώνετε και το πίνετε.
Το αιθέριο έλαιο
Το αιθέριο έλαιο της λουίζας θα το βρείτε εύκολα στα φαρμακεία ή στα καταστήματα βιολογικών ειδών. Λίγες μόνο σταγόνες πάνω σε ένα βαμβάκι, βοηθούν τις πληγές να επουλωθούν και τους μώλωπες να υποχωρήσουν. Όμως μην το παρακάνετε, γιατί η λουίζα έχει ιδιαίτερα υψηλή περιεκτικότητα σε καμφορά και μπορεί να σάς φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα.
Αρωματική πρόταση
Λουίζα με λεβάντα για ήρεμες ημέρες και νύχτες
Συστατικά
5-6 φύλλα λουίζας
1 1/2 κουταλιά του γλυκού λεβάντα
1 κούπα φυσικό μεταλλικό νερό
1 κουταλιά του γλυκού μέλι
Οδηγίες
Βράστε το φυσικό μεταλλικό νερό στους απαιτούμενους βαθμούς (100° Κελσίου ) και κατόπιν ρίξτε τα φύλλα λουίζας και τα άνθη λεβάντας.
Αφήστε τα να βγάλουν το άρωμα τους για 4-5 λεπτά και, αφού το σουρώσετε και το σερβίρετε στην αγαπημένη σας κούπα, προσθέστε το μέλι.
Χαλαρώστε και απολαύστε το.
Λίγα μυστικά ακόμα
Μπορείτε ακόμα να φτιάξετε το ρόφημα του ενός λίτρου και να το βάλετε στο ψυγείο. Έτσι θα απολαύσετε το χαλαρωτικό ποτό σας παγωμένο ακόμα και στο γραφείο σας κατά τη διάρκεια της ημέρας. Φτιάξτε παγάκια από το ρόφημα που ετοιμάζετε και όχι από νερό, καθώς έτσι θα διατηρήσετε τη γεύση του ποτού σας αναλλοίωτη.
Προσοχή!
Συστήνεται να αποφεύγεται η χρήση της από όσους πάσχουν από υπόταση,
επειδή είναι διουρητική και μειώνει την πίεση.
Αρχικά θα σάς μαγέψουν τα μικρά ανθάκια που στολίζουν αυτόν τον όμορφο φυλλοβόλο θάμνο, άλλοτε λευκά, μοβ ή ανοιχτόχρωμα πράσινα. Στη συνέχεια, η όσφρησή σας θα συλλάβει εκλεπτυσμένες λεμονάτες εσάς να δροσίζουν ευχάριστα τον χώρο, ενώ όταν βράσετε τα λογχοειδή πράσινα φύλλα της, θα γευτείτε στον ουρανίσκο σας μια ευχάριστα ξινή γεύση που θα σάς χαρίσει ευεξία. Το βότανο της Λουίζας , με το λατινικό όνομα «Lippia citriodora» ανήκει στην οικογένεια των Verbenaceae (που περιλαμβάνει περίπου 250 είδη) και κατάγεται από την Αμερική. Σήμερα όμως τη θεωρούμε πλέον και δικό μας φυτό και την αναφέρουμε εκτός από τα επιστημονικά της ονόματα Λιππία η κιτρίοσμος και λεμονόχορτο, λόγω της λεμονάτης μυρωδιάς των ανθών και των φύλλων της, αλλά στην Κρήτη που της έχουν ιδιαίτερη αδυναμία θα ακούσετε να την αποκαλούν και γοργογιάννη.
Η όμορφη λουίζα είναι ένα φαρμακευτικό λουλούδι που φροντίζει για την καλή μας υγεία με πολλούς τρόπους, ως αφέψημα ή λάδι, αφού τόσο τα άνθη, όσο και τα φύλλα της είναι ιδιαίτερα ευεργετικά για τον ανθρώπινο οργανισμό.
Σε τι βοηθά;
*Για τα νοσήματα του στομάχου και του πεπτικού συστήματος το αφέψημά της είναι ευεργετικό και βοηθάει, όταν υποφέρουμε από
δυσπεψία, μετεωρισμό, νευραλγίες και κολικούς του στομάχου και των εντέρων.
*Σταματά τη διάρροια και την αιμορραγία
*Βοηθά στο αδυνάτισμα και στην εξαφάνιση της κυτταρίτιδας
και στην αποβολή των περιττών υγρών.
*Είναι αποτελεσματικό τονωτικό, αλλά ταυτόχρονα και καταπραϋντικό.
*Είναι αντιπυρετικό.
*Είναι διουρητικό και συνίσταται σε περιπτώσεις νεφρολιθιάσεων.
*Βοηθάει στην αποτοξίνωση του οργανισμού.
*Ανακουφίζει από τις ημικρανίες.
*Καταπολεμά την κακοσμία του στόματος.
*Το ζεστό έγχυμα της λουίζας είναι φημισμένο για της αφροδισιακές του ιδιότητες.
*Χρησιμοποιήστε το έγχυμα του βοτάνου, για να πλύνετε και να καθαρίσετε το πρόσωπό σας.
*Το έλαιό της βοηθά τις πληγές να επουλωθούν.
* Ευεργετικό με καταπλάσματα στους νευρικούς πόνους και νευρικές κεφαλαλγίες, καθώς και στους πόνους των αυτιών.
*Το αιθέριο έλαιο του φυτού χρησιμοποιείται και στην αρωματοποιία, ζαχαροπλαστική, ποτοποιία κ.λ.π.
Ειδικότερα:
Δίαιτα
Οι ευεργετικές ιδιότητες της λουίζας βοηθούν στην αποτοξίνωση και την αποβολή των περιττών υγρών από τον οργανισμό αλλά και την καύση της κυτταρίτιδας. Είναι από τα πιο διάσημα βότανα για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. H συχνή χρήση της βοηθά στην αύξηση του ρυθμού του μεταβολισμού, στη ρύθμιση της όρεξης και στη διούρηση - γι’ αυτό και είναι μια καλή επιλογή για όσους ταλαιπωρούνται από κατακράτηση υγρών. Ακόμα, βοηθάει σημαντικά στη σύσφιξη του δέρματος. Επιλέξτε να πίνετε ένα φλιτζάνι αφέψημα περίπου 20 λεπτά πριν τα γεύματά σας. Προσπαθήστε να το τηρήσετε για 1-2 μήνες, κάντε ένα διάλειμμα 2 εβδομάδων και συνεχίστε ανάλογα με τα κιλά που θέλετε να χάσετε. Αν θέλετε, μπορείτε να το χρησιμοποιείτε και ως κομπρέσα.
Κακοσμία του στόματος
Αν νιώθετε ή σάς έχουν πει ότι το στόμα σας μυρίζει άσχημα, πιείτε ένα αφέψημα λουίζας. Φυσικά η κακοσμία είναι σύμπτωμα που οφείλεται σε πολλούς και διαφορετικούς λόγους, όπως στοματικά, οδοντιατρικά, αναπνευστικά ή γαστρεντερικά προβλήματα. Μέχρι να βρει την οριστική λύση, αφήστε 50 γρ. φύλλα λουίζας να μουλιάσουν για 15 λεπτά σε 1 λίτρο κρύο νερό και μετά βράστε τα για λίγα δευτερόλεπτα. Αφήστε τα να κάτσουν για άλλα 10 λεπτά, ώστε να διαλυθεί στο νερό το αιθέριο έλαιο του φυτού. Πιείτε 3-4 φλιτζάνια από αυτό το «τσάι» μέσα στη μέρα, και θα διαπιστώσετε ότι η κακοσμία θα καταπολεμηθεί.
Οδηγίες Προετοιμασίας
Έγχυμα : Aφού βράσει το νερό στο μπρίκι, το αποσύρετε από τη φωτιά, προσθέτετε τη συνιστώμενη δόση του βοτάνου και το αφήνετε σκεπασμένο για 5 λεπτά. Tο σουρώνετε και το πίνετε.
Aφέψημα : Tο αφέψημα ενδείκνυται για τα σκληρά φύλλα και τις ρίζες των βοτάνων. Στην περίπτωση αυτή, βράζετε το βότανο μαζί με το νερό για 5 λεπτά, το σουρώνετε και το πίνετε.
Το αιθέριο έλαιο
Το αιθέριο έλαιο της λουίζας θα το βρείτε εύκολα στα φαρμακεία ή στα καταστήματα βιολογικών ειδών. Λίγες μόνο σταγόνες πάνω σε ένα βαμβάκι, βοηθούν τις πληγές να επουλωθούν και τους μώλωπες να υποχωρήσουν. Όμως μην το παρακάνετε, γιατί η λουίζα έχει ιδιαίτερα υψηλή περιεκτικότητα σε καμφορά και μπορεί να σάς φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα.
Αρωματική πρόταση
Λουίζα με λεβάντα για ήρεμες ημέρες και νύχτες
Συστατικά
5-6 φύλλα λουίζας
1 1/2 κουταλιά του γλυκού λεβάντα
1 κούπα φυσικό μεταλλικό νερό
1 κουταλιά του γλυκού μέλι
Οδηγίες
Βράστε το φυσικό μεταλλικό νερό στους απαιτούμενους βαθμούς (100° Κελσίου ) και κατόπιν ρίξτε τα φύλλα λουίζας και τα άνθη λεβάντας.
Αφήστε τα να βγάλουν το άρωμα τους για 4-5 λεπτά και, αφού το σουρώσετε και το σερβίρετε στην αγαπημένη σας κούπα, προσθέστε το μέλι.
Χαλαρώστε και απολαύστε το.
Λίγα μυστικά ακόμα
Μπορείτε ακόμα να φτιάξετε το ρόφημα του ενός λίτρου και να το βάλετε στο ψυγείο. Έτσι θα απολαύσετε το χαλαρωτικό ποτό σας παγωμένο ακόμα και στο γραφείο σας κατά τη διάρκεια της ημέρας. Φτιάξτε παγάκια από το ρόφημα που ετοιμάζετε και όχι από νερό, καθώς έτσι θα διατηρήσετε τη γεύση του ποτού σας αναλλοίωτη.
Προσοχή!
Συστήνεται να αποφεύγεται η χρήση της από όσους πάσχουν από υπόταση,
επειδή είναι διουρητική και μειώνει την πίεση.
ΜΕΝΤΑ
Οι Άραβες λατρεύουν τη μέντα, ορκίζονται στο όνομα της. Η λεπτή μυρωδιά της μέντας, του μαγικού φυτού, διαχέεται μέσα στα παλάτια των εμίρηδων. Τόσο ο ταπεινός φελάχος όσο και ο ισχυρότερος εμίρης φροντίζουν να έχουν πάνω τους βλασταράκια μέντας. Οι αφροδισιακές αρετές του φυτού έχουν τόσο υμνηθεί, που ασφαλώς κάπου θα υπάρχει κάποια αλήθεια. Η ωραία Σεχραζατ, που διηγούταν στο Σουλτάνο τις ωραίες ιστορίες των Χιλίων και Μιας Νυχτών, οφείλει πιθανότατα τη ζωή της σε μερικά φλιτζάνια μυρωδάτο τσάι μέντας, που της σερβίριζαν κάθε μέρα, πριν ξημερώσει την ίδια πάντα ώρα για να μπορέσει να συνεχίσει τις ιστορίες του Σεβάχ του θαλασσινού και του Αλαντίν
Στη Ελληνική μυθολογία η Mentha, το σημερινό όνομα του είδους, ήταν μια πανέμορφη νύμφη την οποία είχε ερωτευτεί ο Πλούτωνας, ο θεός του κάτω κόσμου. Όταν όμως η ζηλιάρα Περσεφόνη ανακάλυψε τη σχέση του άνδρα της μα τη Mentha τη μετέτρεψε, για να την εκδικηθεί, σε ένα μικρό ποώδες φυτό ώστε να μπορούν να τη πατήσουν εύκολα. Το φυτό ευτυχώς κατάφερε να διατηρήσει το υπέροχο άρωμα του.
Πέρα από μύθους και εικασίες το γένος Mentha είναι το πιο εμπορικό και βιομηχανικό γένος αρωματικών φυτών στον κόσμο. Οι λόγοι για τους οποίους το γένος αυτό κατέχει τη πρώτη θέση διεθνώς, στα αρωματικά φυτά είναι:
* Η εύκολη καλλιέργεια των φυτών μέντας με αποτέλεσμα να έχουν μεγάλη απόδοση χαρτομάζας ανά στρέμμα .* Η μεγάλη χημική ποικιλότητα που παρουσιάζουν τα είδη του γένους αυτού. Το ιδιαίτερο αυτό χαρακτηριστικό, δηλαδή, η εξαιρετικά μεγάλη χημική ποικιλομορφία οδηγεί στη παραγωγή αιθέριων ελαίων με διαφορετική ποιοτική σύσταση, προερχόμενα όμως από το ίδιο είδος.
Μια άλλη ιδιαιτερότητα που παρουσιάζει το είδος αυτό πέρα από τη ποσοτική, χημική ποικιλότητα δηλαδή το ποσό του παραγόμενου αιθέριου ελαίου χαρακτηρίζεται και από έντονη ποιοτική ποικιλότητα.
Ταξινόμηση
Η Mentha spicata ανήκει στην οικογένεια Labiatae ή Lamiaceae (Χειλανθή ή Λαμιίδες). Η οικογένεια αυτή περιλαμβάνει φυτά ποώδη, ετήσια ή πολυετή, ή φρύγανα καμία φορά θάμνους και σπανιότερα δένδρα ή αναρριχόμενα. Τα φυτά αυτά ευδοκιμούν στα θερμά και ξηρά κλίματα και φέρουν αδενώδεις τρίχες στα φύλλα και στους βλαστούς. Οι τρίχες αυτές εκκρίνουν αιθέρια έλαια. Οι βλαστοί των φυτών αυτών είναι τετράγωνοι (εκτός από τα φυτά που έρπουν) και φέρουν φύλλα αντίθετα, σταυρωτά ή κατά σπονδύλους, συνήθως απλά, χωρίς παράφυλλα. Τα άνθη φέρονται μεμονωμένα ή πολλά μαζί στις μασχάλες των φύλλων (συνήθως κατά δισταχία) ή επάκρια (κατά βότρεις ή στάχεις). Τα άνθη είναι αρσενικοθήλικα, σπάνια δίκλινα, ζυγόμορφα, σπάνια ακτινόμορφα, με βράκτια ή χωρίς βράκτια. Ο κάλυκας είναι σωληνοειδής ή κωδωνοειδής, αποτελούμενος συνήθως από 5 δόντια.
Η στεφάνη είναι σωληνοειδής, συμπέταλη, αποτελούμενη από 4-5 λοβούς, δίχειλη. Είναι δυνατόν το πάνω τμήμα της στεφάνης να αποτελείται από 3,1 ή 0 πέταλα και το κάτω από 2 ή 4 πέταλα αντίστοιχα. Οι στήμονες είναι 2-4 , συχνά διδύναμοι, δηλαδή σχηματίζουν ανισοϋψή ζεύγη. Επίσης, συχνά παρατηρούνται στημονόδη άνθη. Η ωοθήκη είναι επιφυής, σύγκαιρη ,τετράλοβη, αποτελούμενη από 2 καρπόφυλλα τα οποία σχηματίζουν 4 χώρους. Σε κάθε χώρο περιέχεται μία ανάτροπη σπερμοβλάστη. Ο στύλος είναι απλός και καταλήγει σε ένα δισχιδές στίγμα. Συχνά στα άνθη της οικογένειας αυτής παρατηρείται ένας υπόγυνος νεκταριοφόρος δίσκος. Ο καρπός είναι σχιζοκαρπιο και αποτελείται από 4 μονόσπερμα κάρυα. Τα σπέρματα περιέχουν ευθύ έμβρυο και μικρή ποσότητα ενδοσπερμίου. Ορισμένα φυτά της οικογένειας αυτής είναι αρωματικά, διακοσμητικά, αρτυματικά, μελισσοτροφικά, φαρμακευτικά ή εδώδιμα.
Είδη και υβρίδια του γένους Mentha
Όλα τα είδη του γένους Mentha, άγρια και καλλιεργούμενα, ακόμα και οι ποικιλίες που καλλιεργούνται για διακοσμητικούς σκοπούς, αναδίδουν ένα χαρακτηριστικό, έντονο άρωμα, που οφείλεται σε ένα από τα κύρια αιθέρια έλαια του φυτού, που υπάρχει στα φύλλα και στα στελέχη και περιέχει μινθόλη. Η ποσότητα του ελαίου αυτού, που ποικίλλει από είδος σε είδος, αυξάνεται πολύ λίγο πριν την ανθοφορία.
Στην Ελλάδα τα φυτά του γένους αυτού είναι ιδιαίτερα διαδεδομένα στη φύση. Συγκεκριμένα στη χώρα μας απατούνται πέντε διαφορετικά είδη τα:· Mentha pulegium
· Mentha longifoli · Mentha spicata · Mentha suaveolens · Mentha aquatica.
Mentha spicata
Το φυτό φτάνει σε ύψος λιγότερο από 80 cm, έχει τον τυπικό τετράγωνο βλαστό που χαρακτηρίζει την πλειοψηφία των φυτών της οικογένειας Labiatae, τα φύλλα του είναι λονχοείδη και εκπτύσσονται απευθείας από το βλαστό, έχουν ανοιχτό πράσινο χρώμα. Τα άνθη σχηματίζονται πολλά μαζί στις μασχάλες των φύλλων. το χρώμα τους είναι συνήθως μεταξύ λιλά και ροζ.
Εξάπλωση
Το γένος Mentha είναι ιθαγενές της κεντρικής Ευρώπης, λόγω του μεγάλου οικονομικού ενδιαφέροντος που παρουσιάζει, τώρα πλέον έχει προσαρμοστεί και καλλιεργείται ευρύτατα και σε άλλες περιοχές του κόσμου, στις Η.Π.Α., στον Καναδά, στην Ασία και Β. Αφρική.
Στην Ελλάδα, λόγω της μεγάλης γεωκλιματικής ποικιλομορφίας απαντάτε σε όλη την έκταση της χώρας. Πιο συγκεκριμένα το είδος Mentha spicata είναι το πλέον διαδεδομένο τόσο από μορφολογικής όσο και από χημικής άποψης . Οι διαστάσεις και το μήκος των φύλλων μεταβάλλονται σταδιακά κατά μήκος της εξάπλωσης του στον Ελλαδικό χώρο . Επίσης κατά μήκος της χώρας μεταβάλλεται σημαντικά και η απόδοση σε αιθέριο έλαιο των φυτών.Τα πλέον πλούσια σε αιθέριο έλαιο φυτά απαντώνται στα νότια τμήματα της χώρας (μέγιστο στην Κρήτη 4,1%) που χαρακτηρίζεται από τυπικό μεσογειακό κλήμα. Στις βόρειες περιοχές της Ελλάδας που χαρακτηρίζονται από χαμηλές χειμερινές θερμοκρασίες και αυξημένη βροχόπτωση, τα φύλλα των φυτών είναι μεγαλύτερα και η απόδοση σε αιθέριο έλαιο κατά πολύ μικρότερη (ελάχιστο στην Κερκίνη 0,2%)
Καλλιέργεια
Τα φυτά του είδους Mentha spicata αναπτύσσονται εύκολα, η καλλιέργεια τους είναι επιτυχής στα περισσότερα εδάφη και στις περισσότερες καταστάσεις, επιθυμητά για τη καλλιέργεια της είναι δροσερά βαθιά και εύφορα ποτιστικά εδάφη, πλούσια σε ασβέστιο και καλά λιπασμένα. Σημαντικό είναι επίσης ότι παραλού που τα φυτά χρειάζο%C
Οι Άραβες λατρεύουν τη μέντα, ορκίζονται στο όνομα της. Η λεπτή μυρωδιά της μέντας, του μαγικού φυτού, διαχέεται μέσα στα παλάτια των εμίρηδων. Τόσο ο ταπεινός φελάχος όσο και ο ισχυρότερος εμίρης φροντίζουν να έχουν πάνω τους βλασταράκια μέντας. Οι αφροδισιακές αρετές του φυτού έχουν τόσο υμνηθεί, που ασφαλώς κάπου θα υπάρχει κάποια αλήθεια. Η ωραία Σεχραζατ, που διηγούταν στο Σουλτάνο τις ωραίες ιστορίες των Χιλίων και Μιας Νυχτών, οφείλει πιθανότατα τη ζωή της σε μερικά φλιτζάνια μυρωδάτο τσάι μέντας, που της σερβίριζαν κάθε μέρα, πριν ξημερώσει την ίδια πάντα ώρα για να μπορέσει να συνεχίσει τις ιστορίες του Σεβάχ του θαλασσινού και του Αλαντίν
Στη Ελληνική μυθολογία η Mentha, το σημερινό όνομα του είδους, ήταν μια πανέμορφη νύμφη την οποία είχε ερωτευτεί ο Πλούτωνας, ο θεός του κάτω κόσμου. Όταν όμως η ζηλιάρα Περσεφόνη ανακάλυψε τη σχέση του άνδρα της μα τη Mentha τη μετέτρεψε, για να την εκδικηθεί, σε ένα μικρό ποώδες φυτό ώστε να μπορούν να τη πατήσουν εύκολα. Το φυτό ευτυχώς κατάφερε να διατηρήσει το υπέροχο άρωμα του.
Πέρα από μύθους και εικασίες το γένος Mentha είναι το πιο εμπορικό και βιομηχανικό γένος αρωματικών φυτών στον κόσμο. Οι λόγοι για τους οποίους το γένος αυτό κατέχει τη πρώτη θέση διεθνώς, στα αρωματικά φυτά είναι:
* Η εύκολη καλλιέργεια των φυτών μέντας με αποτέλεσμα να έχουν μεγάλη απόδοση χαρτομάζας ανά στρέμμα .* Η μεγάλη χημική ποικιλότητα που παρουσιάζουν τα είδη του γένους αυτού. Το ιδιαίτερο αυτό χαρακτηριστικό, δηλαδή, η εξαιρετικά μεγάλη χημική ποικιλομορφία οδηγεί στη παραγωγή αιθέριων ελαίων με διαφορετική ποιοτική σύσταση, προερχόμενα όμως από το ίδιο είδος.
Μια άλλη ιδιαιτερότητα που παρουσιάζει το είδος αυτό πέρα από τη ποσοτική, χημική ποικιλότητα δηλαδή το ποσό του παραγόμενου αιθέριου ελαίου χαρακτηρίζεται και από έντονη ποιοτική ποικιλότητα.
Ταξινόμηση
Η Mentha spicata ανήκει στην οικογένεια Labiatae ή Lamiaceae (Χειλανθή ή Λαμιίδες). Η οικογένεια αυτή περιλαμβάνει φυτά ποώδη, ετήσια ή πολυετή, ή φρύγανα καμία φορά θάμνους και σπανιότερα δένδρα ή αναρριχόμενα. Τα φυτά αυτά ευδοκιμούν στα θερμά και ξηρά κλίματα και φέρουν αδενώδεις τρίχες στα φύλλα και στους βλαστούς. Οι τρίχες αυτές εκκρίνουν αιθέρια έλαια. Οι βλαστοί των φυτών αυτών είναι τετράγωνοι (εκτός από τα φυτά που έρπουν) και φέρουν φύλλα αντίθετα, σταυρωτά ή κατά σπονδύλους, συνήθως απλά, χωρίς παράφυλλα. Τα άνθη φέρονται μεμονωμένα ή πολλά μαζί στις μασχάλες των φύλλων (συνήθως κατά δισταχία) ή επάκρια (κατά βότρεις ή στάχεις). Τα άνθη είναι αρσενικοθήλικα, σπάνια δίκλινα, ζυγόμορφα, σπάνια ακτινόμορφα, με βράκτια ή χωρίς βράκτια. Ο κάλυκας είναι σωληνοειδής ή κωδωνοειδής, αποτελούμενος συνήθως από 5 δόντια.
Η στεφάνη είναι σωληνοειδής, συμπέταλη, αποτελούμενη από 4-5 λοβούς, δίχειλη. Είναι δυνατόν το πάνω τμήμα της στεφάνης να αποτελείται από 3,1 ή 0 πέταλα και το κάτω από 2 ή 4 πέταλα αντίστοιχα. Οι στήμονες είναι 2-4 , συχνά διδύναμοι, δηλαδή σχηματίζουν ανισοϋψή ζεύγη. Επίσης, συχνά παρατηρούνται στημονόδη άνθη. Η ωοθήκη είναι επιφυής, σύγκαιρη ,τετράλοβη, αποτελούμενη από 2 καρπόφυλλα τα οποία σχηματίζουν 4 χώρους. Σε κάθε χώρο περιέχεται μία ανάτροπη σπερμοβλάστη. Ο στύλος είναι απλός και καταλήγει σε ένα δισχιδές στίγμα. Συχνά στα άνθη της οικογένειας αυτής παρατηρείται ένας υπόγυνος νεκταριοφόρος δίσκος. Ο καρπός είναι σχιζοκαρπιο και αποτελείται από 4 μονόσπερμα κάρυα. Τα σπέρματα περιέχουν ευθύ έμβρυο και μικρή ποσότητα ενδοσπερμίου. Ορισμένα φυτά της οικογένειας αυτής είναι αρωματικά, διακοσμητικά, αρτυματικά, μελισσοτροφικά, φαρμακευτικά ή εδώδιμα.
Είδη και υβρίδια του γένους Mentha
Όλα τα είδη του γένους Mentha, άγρια και καλλιεργούμενα, ακόμα και οι ποικιλίες που καλλιεργούνται για διακοσμητικούς σκοπούς, αναδίδουν ένα χαρακτηριστικό, έντονο άρωμα, που οφείλεται σε ένα από τα κύρια αιθέρια έλαια του φυτού, που υπάρχει στα φύλλα και στα στελέχη και περιέχει μινθόλη. Η ποσότητα του ελαίου αυτού, που ποικίλλει από είδος σε είδος, αυξάνεται πολύ λίγο πριν την ανθοφορία.
Στην Ελλάδα τα φυτά του γένους αυτού είναι ιδιαίτερα διαδεδομένα στη φύση. Συγκεκριμένα στη χώρα μας απατούνται πέντε διαφορετικά είδη τα:· Mentha pulegium
· Mentha longifoli · Mentha spicata · Mentha suaveolens · Mentha aquatica.
Mentha spicata
Το φυτό φτάνει σε ύψος λιγότερο από 80 cm, έχει τον τυπικό τετράγωνο βλαστό που χαρακτηρίζει την πλειοψηφία των φυτών της οικογένειας Labiatae, τα φύλλα του είναι λονχοείδη και εκπτύσσονται απευθείας από το βλαστό, έχουν ανοιχτό πράσινο χρώμα. Τα άνθη σχηματίζονται πολλά μαζί στις μασχάλες των φύλλων. το χρώμα τους είναι συνήθως μεταξύ λιλά και ροζ.
Εξάπλωση
Το γένος Mentha είναι ιθαγενές της κεντρικής Ευρώπης, λόγω του μεγάλου οικονομικού ενδιαφέροντος που παρουσιάζει, τώρα πλέον έχει προσαρμοστεί και καλλιεργείται ευρύτατα και σε άλλες περιοχές του κόσμου, στις Η.Π.Α., στον Καναδά, στην Ασία και Β. Αφρική.
Στην Ελλάδα, λόγω της μεγάλης γεωκλιματικής ποικιλομορφίας απαντάτε σε όλη την έκταση της χώρας. Πιο συγκεκριμένα το είδος Mentha spicata είναι το πλέον διαδεδομένο τόσο από μορφολογικής όσο και από χημικής άποψης . Οι διαστάσεις και το μήκος των φύλλων μεταβάλλονται σταδιακά κατά μήκος της εξάπλωσης του στον Ελλαδικό χώρο . Επίσης κατά μήκος της χώρας μεταβάλλεται σημαντικά και η απόδοση σε αιθέριο έλαιο των φυτών.Τα πλέον πλούσια σε αιθέριο έλαιο φυτά απαντώνται στα νότια τμήματα της χώρας (μέγιστο στην Κρήτη 4,1%) που χαρακτηρίζεται από τυπικό μεσογειακό κλήμα. Στις βόρειες περιοχές της Ελλάδας που χαρακτηρίζονται από χαμηλές χειμερινές θερμοκρασίες και αυξημένη βροχόπτωση, τα φύλλα των φυτών είναι μεγαλύτερα και η απόδοση σε αιθέριο έλαιο κατά πολύ μικρότερη (ελάχιστο στην Κερκίνη 0,2%)
Καλλιέργεια
Τα φυτά του είδους Mentha spicata αναπτύσσονται εύκολα, η καλλιέργεια τους είναι επιτυχής στα περισσότερα εδάφη και στις περισσότερες καταστάσεις, επιθυμητά για τη καλλιέργεια της είναι δροσερά βαθιά και εύφορα ποτιστικά εδάφη, πλούσια σε ασβέστιο και καλά λιπασμένα. Σημαντικό είναι επίσης ότι παραλού που τα φυτά χρειάζο%C
ΜΑΝΤΖΟΥΡΑΝΑ
Η μαντζουράνα, είναι φυτό ποώδες με πολλές παραφυάδες, με φύλλα μικρά και μυρωδάτα, συγγενικό της ρίγανης. Τα άνθη της είναι φαιά με λέπια. Ανθίζει από Ιούλιο μέχρι Σεπτέμβριο. Στην Ελλάδα υπάρχει σαν αυτοφυές ωστόσο συνηθίζεται να καλλιεργείται από την αρχαιότητα. Οι αρχαίοι Έλληνες το εκτιμούσαν πολύ και γνώριζαν τις φαρμακευτικές του ιδιότητες. Ο Ιπποκράτης το χρησιμοποιούσε σαν αντισηπτικό. Η μαντζουράνα χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία, την μαγειρική, την ζαχαροπλαστική και σαν θεραπευτικό υλικό.
Η χρήση του είναι εσωτερική και εξωτερική.
Εσωτερική: το ρόφημα καταπραΰνει τους πονοκεφάλους, ιλίγγους, βοηθά στις νευρικές παθήσεις, καταπραΰνει το βήχα και τον πόνο των δοντιών, βοηθά σε πόνους ρευματισμών, σε εντερικές διαταραχές και πόνους της κοιλιάς.
Τρόπος παρασκευής ροφήματος
Αφέψημα: βράζουμε λίγα λεπτά ένα κουταλάκι του γλυκού μαντζουράνα σε ένα μπρίκι νερό. Το σουρώνουμε και το πίνουμε ζεστό με μέλι.
Έγχυμα: ένα κουταλάκι του γλυκού μαντζουράνα σε ένα μπρίκι με καυτό νερό. Το αφήνουμε 10 λεπτά, το σουρώνουμε και το πίνουμε ζεστό με μέλι.
Εξωτερική: βοηθά στην αντισηψία των τραυμάτων. Αφέψημα μαντζουράνας στο νερό του μπάνιου καταπραΰνει και τονώνει (βράζουμε 100γρ. ρίγανης σε 1 λίτρο νερό).
Αιθέριο έλαιο: 3-4 σταγόνες σε μία κουταλιά μέλι, 2-3 φορές την ημέρα. Το έλαιο χρησιμοποιείται στην παρασκευή σαπουνιών, μύρων και οδοντόκρεμας.
Η μαντζουράνα, είναι φυτό ποώδες με πολλές παραφυάδες, με φύλλα μικρά και μυρωδάτα, συγγενικό της ρίγανης. Τα άνθη της είναι φαιά με λέπια. Ανθίζει από Ιούλιο μέχρι Σεπτέμβριο. Στην Ελλάδα υπάρχει σαν αυτοφυές ωστόσο συνηθίζεται να καλλιεργείται από την αρχαιότητα. Οι αρχαίοι Έλληνες το εκτιμούσαν πολύ και γνώριζαν τις φαρμακευτικές του ιδιότητες. Ο Ιπποκράτης το χρησιμοποιούσε σαν αντισηπτικό. Η μαντζουράνα χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία, την μαγειρική, την ζαχαροπλαστική και σαν θεραπευτικό υλικό.
Η χρήση του είναι εσωτερική και εξωτερική.
Εσωτερική: το ρόφημα καταπραΰνει τους πονοκεφάλους, ιλίγγους, βοηθά στις νευρικές παθήσεις, καταπραΰνει το βήχα και τον πόνο των δοντιών, βοηθά σε πόνους ρευματισμών, σε εντερικές διαταραχές και πόνους της κοιλιάς.
Τρόπος παρασκευής ροφήματος
Αφέψημα: βράζουμε λίγα λεπτά ένα κουταλάκι του γλυκού μαντζουράνα σε ένα μπρίκι νερό. Το σουρώνουμε και το πίνουμε ζεστό με μέλι.
Έγχυμα: ένα κουταλάκι του γλυκού μαντζουράνα σε ένα μπρίκι με καυτό νερό. Το αφήνουμε 10 λεπτά, το σουρώνουμε και το πίνουμε ζεστό με μέλι.
Εξωτερική: βοηθά στην αντισηψία των τραυμάτων. Αφέψημα μαντζουράνας στο νερό του μπάνιου καταπραΰνει και τονώνει (βράζουμε 100γρ. ρίγανης σε 1 λίτρο νερό).
Αιθέριο έλαιο: 3-4 σταγόνες σε μία κουταλιά μέλι, 2-3 φορές την ημέρα. Το έλαιο χρησιμοποιείται στην παρασκευή σαπουνιών, μύρων και οδοντόκρεμας.
ΦΑΣΚΟΜΗΛΟ
Περιγραφή:
Φυτό πολυετές με πολλά κλαδιά μέχρι 50 εκ. ύψος, ξυλώδη στη βάση τους και τρυφερά στις κορυφές. Τα φύλλα του είναι στενόμακρα μυτερά χνουδωτά και γκριζοπράσινα. Κάθε χειμώνα βγάζει καινούριους τρυφερούς βλαστούς. Στο τέλος της άνοιξης βγαίνουν τα λουλούδια με χρώμα πολύ ανοιχτό βιολετί. Το φασκόμηλο κυρίως βρίσκεται στην Νότια Ελλάδα (Πελοπόννησο- Νησιά), αλλά γενικά στη χώρα μας υπάρχουν 20 είδη φασκόμηλου. Προτιμά ηλιόλουστες περιοχές και πετρώδη, άγονα εδάφη.
Οι Κινέζοι το ονομάζουν ελληνικό βραστάρι και το θεωρούν καλύτερο από το τσάι. Οι Γάλλοι το ονομάζουν ελληνικό τσάι και το χρησιμοποιούν όπως και οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι όχι μόνο για φαρμακευτικούς αλλά και για μαγειρικούς σκοπούς. Οι Άραβες θεωρούσαν ότι μπορούσε να θεραπεύσει τα πάντα. Στην αρχαιότητα οι πρόγονοί μας το χρησιμοποιούσαν σαν πολυφάρμακο και έχει εκθειαστεί από τον Ιπποκράτη, τον Διοσκουρίδη τον Γαληνό και τον Αέτιο. Οι Λατίνοι το θεωρούσαν ιερό φυτό και το χρησιμοποιούσαν σε τελετές. Ήταν το φυτό της αθανασίας.
Η χρήση του είναι εσωτερική και εξωτερική.
Εσωτερική:
Είναι τονωτικό, βοηθά στην ατονία του στομάχου, στην βελτίωση της μνήμης, στο κρυολόγημα, και στην έντονη εφίδρωση.
Τρόπος παρασκευής ροφήματος:
Για να παρασκευάσουμε ρόφημα φασκόμηλου χρησιμοποιούμε μία χούφτα αποξηραμένους ανθούς ή και κλαδιά με περίπου δύο κούπες νερό.
Αφήνουμε το νερό να βράσει και στη συνέχεια το χύνουμε μέσα σε δοχείο που βρίσκονται τα αποξηραμένα φύλλα. Το αφήνουμε να σταθεί για περίπου 20 λεπτά προτού πιούμε. Δε βάζουμε το φασκόμηλο να βράσει μαζί με το νερό γιατί το βράσιμο καταστρέφει την ευνοϊκή επίδραση των βοτάνων.
Για τους ζεστούς μήνες μπορούμε να φτιάξουμε παγωμένο ρόφημα φασκομηλιάς με λεμόνι και ζάχαρη ή μέλι, χρησιμοποιώντας την παρακάτω συνταγή:
- Περίπου 45 φύλλα φασκόμηλου
- 2 κ.τ.γ. ζάχαρη ή μία κουταλιά σούπας μέλι
- ξύσμα από ένα λεμόνι
- χυμός ενός λεμονιού
- 4 κούπες νερό
1. Βάζουμε το νερό στη φωτιά και αφού βράσει χαμηλώνουμε τη φωτιά και το αφήνουμε να σιγοβράζει
2. Ρίχνουμε μέσα τα συστατικά
3. Το αφήνουμε για 20-30 λεπτά, ανακατεύοντας περιστασιακά
4. Σουρώνουμε το ρόφημα για να αφαιρέσουμε τα συστατικά και το αφήνουμε σε θερμοκρασία δωματίου να κρυώσει.
5. Αφού «σπάσει» η ζέστη του ροφήματος, του προσθέτουμε πάγο και το σερβίρουμε.
Εξωτερική:
Ανακούφιση προσφέρουν τα φρέσκα φύλλα, αν τα τρίψουμε σε περιοχές με τσιμπήματα εντόμων ή σε πληγές με πύο. Γαργάρες με το αφέψημα καταπραΰνουν τον ερεθισμό των ούλων και του λαιμού. Το συχνό λούσιμο με το αφέψημα είναι καλό για την τριχόπτωση και οι με ζεστό βραστάρι είναι τονωτικές για το δέρμα του προσώπου. Χρησιμοποιείται επίσης στην μαγειρική για να νοστιμίζει κυρίως φαγητά με κρεατικά. Στο είδος Salvia υπάρχουν και ποικιλίες που καλλιεργούνται για διακοσμητικούς σκοπούς.
Κανόνες αποθήκευσης
Τα φύλλα θα πρέπει να αποθηκεύονται προφυλαμένα από το φως και την υγρασία για μέχρι 18 μήνες, ενώ το εκχύλισμα μπορεί να διατηρηθεί για μέχρι 2 χρόνια
Περιγραφή:
Φυτό πολυετές με πολλά κλαδιά μέχρι 50 εκ. ύψος, ξυλώδη στη βάση τους και τρυφερά στις κορυφές. Τα φύλλα του είναι στενόμακρα μυτερά χνουδωτά και γκριζοπράσινα. Κάθε χειμώνα βγάζει καινούριους τρυφερούς βλαστούς. Στο τέλος της άνοιξης βγαίνουν τα λουλούδια με χρώμα πολύ ανοιχτό βιολετί. Το φασκόμηλο κυρίως βρίσκεται στην Νότια Ελλάδα (Πελοπόννησο- Νησιά), αλλά γενικά στη χώρα μας υπάρχουν 20 είδη φασκόμηλου. Προτιμά ηλιόλουστες περιοχές και πετρώδη, άγονα εδάφη.
Οι Κινέζοι το ονομάζουν ελληνικό βραστάρι και το θεωρούν καλύτερο από το τσάι. Οι Γάλλοι το ονομάζουν ελληνικό τσάι και το χρησιμοποιούν όπως και οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι όχι μόνο για φαρμακευτικούς αλλά και για μαγειρικούς σκοπούς. Οι Άραβες θεωρούσαν ότι μπορούσε να θεραπεύσει τα πάντα. Στην αρχαιότητα οι πρόγονοί μας το χρησιμοποιούσαν σαν πολυφάρμακο και έχει εκθειαστεί από τον Ιπποκράτη, τον Διοσκουρίδη τον Γαληνό και τον Αέτιο. Οι Λατίνοι το θεωρούσαν ιερό φυτό και το χρησιμοποιούσαν σε τελετές. Ήταν το φυτό της αθανασίας.
Η χρήση του είναι εσωτερική και εξωτερική.
Εσωτερική:
Είναι τονωτικό, βοηθά στην ατονία του στομάχου, στην βελτίωση της μνήμης, στο κρυολόγημα, και στην έντονη εφίδρωση.
Τρόπος παρασκευής ροφήματος:
Για να παρασκευάσουμε ρόφημα φασκόμηλου χρησιμοποιούμε μία χούφτα αποξηραμένους ανθούς ή και κλαδιά με περίπου δύο κούπες νερό.
Αφήνουμε το νερό να βράσει και στη συνέχεια το χύνουμε μέσα σε δοχείο που βρίσκονται τα αποξηραμένα φύλλα. Το αφήνουμε να σταθεί για περίπου 20 λεπτά προτού πιούμε. Δε βάζουμε το φασκόμηλο να βράσει μαζί με το νερό γιατί το βράσιμο καταστρέφει την ευνοϊκή επίδραση των βοτάνων.
Για τους ζεστούς μήνες μπορούμε να φτιάξουμε παγωμένο ρόφημα φασκομηλιάς με λεμόνι και ζάχαρη ή μέλι, χρησιμοποιώντας την παρακάτω συνταγή:
- Περίπου 45 φύλλα φασκόμηλου
- 2 κ.τ.γ. ζάχαρη ή μία κουταλιά σούπας μέλι
- ξύσμα από ένα λεμόνι
- χυμός ενός λεμονιού
- 4 κούπες νερό
1. Βάζουμε το νερό στη φωτιά και αφού βράσει χαμηλώνουμε τη φωτιά και το αφήνουμε να σιγοβράζει
2. Ρίχνουμε μέσα τα συστατικά
3. Το αφήνουμε για 20-30 λεπτά, ανακατεύοντας περιστασιακά
4. Σουρώνουμε το ρόφημα για να αφαιρέσουμε τα συστατικά και το αφήνουμε σε θερμοκρασία δωματίου να κρυώσει.
5. Αφού «σπάσει» η ζέστη του ροφήματος, του προσθέτουμε πάγο και το σερβίρουμε.
Εξωτερική:
Ανακούφιση προσφέρουν τα φρέσκα φύλλα, αν τα τρίψουμε σε περιοχές με τσιμπήματα εντόμων ή σε πληγές με πύο. Γαργάρες με το αφέψημα καταπραΰνουν τον ερεθισμό των ούλων και του λαιμού. Το συχνό λούσιμο με το αφέψημα είναι καλό για την τριχόπτωση και οι με ζεστό βραστάρι είναι τονωτικές για το δέρμα του προσώπου. Χρησιμοποιείται επίσης στην μαγειρική για να νοστιμίζει κυρίως φαγητά με κρεατικά. Στο είδος Salvia υπάρχουν και ποικιλίες που καλλιεργούνται για διακοσμητικούς σκοπούς.
Κανόνες αποθήκευσης
Τα φύλλα θα πρέπει να αποθηκεύονται προφυλαμένα από το φως και την υγρασία για μέχρι 18 μήνες, ενώ το εκχύλισμα μπορεί να διατηρηθεί για μέχρι 2 χρόνια
ΦΛΙΣΚΟΥΝΙ
Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι MENTHA aquatica (Μέντα η υδροχαρής). Ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών. Λατινικά συνώνυμα είναι τα MENTHA palegium, PULEGIUM, MENTHA podagraria
Είναι πολυετές φυτό με ποικιλία μορφών, με έμμισχα ωοειδή φύλλα, οδοντωτά και επιμήκη. Στέλεχος όρθιο ή πλάγιο, πρασινωπό ή κοκκινωπό, χνουδωτό. Αρχικά το Φλισκούνι σχηματίζει ένα μικρό φυτό που αναδίνει έντονο άρωμα μέντας. Κατά την διάρκεια του καλοκαιριού, οι μίσχοι αναπτύσσονται στητοί, σε ύψος 50 εκατοστών περίπου και το ανώτερο ζευγάρι φύλλων περιβάλλεται από σπείρες λουλουδιών.
Είναι φυτό που δείχνει την ύπαρξη νερού. Φυτρώνει κατά μήκος των ποταμών, ρυακιών, σε υγρούς τόπους και έλη.
Το συναντούμε με τις ονομασίες Φλισκούνι (παντού), Φλεσκούνι (Κέρκυρα), Φλουσκούνι, Αγιασμός (Κεφαλονιά), Γληφόνι ή Βληχόνι, Βρωμοδυόσμος, Γλεχούνι, Γληχούνι (Σίφνο), Γλυφωνάκι.
Γνωστό βότανο για τις θεραπευτικές του ιδιότητες, με έντονο άρωμα Χρησιμοποιείται και στη μαγειρική με μέτρο σε σαλάτες, σούπες και σάλτσες.
Τα έλαια του προστίθενται σε κρέμες που βελτιώνουν την κυκλοφορία του αίματος στο δέρμα και προφυλάσσουν από τους ψύλλους. Λίγα αποξηραμένα φύλλα στο μαξιλάρι ή το καλάθι των κατοικίδιων ζώων κρατά τους ψύλλους μακριά.
Ιστορικά στοιχεία:
Πρόκειται για το Γλήχων ή Βλήχρον του Διοσκουρίδη. Οι γιατροί της αρχαιότητας θεωρούσαν ότι το βότανο είχε εμμηναγωγικές ιδιότητες. Οι παλιοί γιατροί χρησιμοποιούσαν το άγριο φλισκούνι για κοκίτη και γενικότερα για παθήσεις των αναπνευστικών οργάνων. Θεωρούσαν το βότανο σπουδαίο αντιαρθριτικό φάρμακο και για τον λόγω αυτό το ονόμαζαν και «μέντα ποδαγκράρια». Ο Κέλσιος (2ος αιώνας μ.Χ.) συνιστούσε τον ατμό του φυτού κατά των πόνων των δοντιών. Στη λαϊκή ιατρική πίστευαν ότι τονώνει το νευρικό σύστημα καθώς και την καρδιά, σε οινοπνευματούχα παρασκευάσματα (λικέρ). Το συνιστούσαν ως αποχρεμπτικό κατά των βρογχικών καταρροών και χρησιμοποιήθηκε ιδιαίτερα από τον λαό κατά του άσθματος, κυρίως των γέρων, που τους «ανοίγει» τα αναπνευστικά όργανα. Το αφέψημα του φυτού σε κρασί το χρησιμοποιούσαν ως μαλακτικό και διαλυτικό, σε πλύσεις και κομπρέσες. Με καταπλάσματα επίσης στους μαστούς των λεχώνων σταματούσαν την γαλακτόρροια. Ο Γκίλιμπερ συνιστούσε το αιθέριο έλαιο της μέντας σε επαλείψεις κατά της γαλακτικής εμφράξεως των μαστών.
Στην Κύπρο το λένε «Πριντζίολο» και λένε ότι σε υψηλές δόσεις είναι αφροδισιακό. Σε ένα παλιό Ιατροσοφικόν μάλιστα δίνουν την ακόλουθη συνταγή «χόχλασε νερόν 50 δρ.βάλε μέσα 5 κλωνιά γλυφόνι, σκέπασέ το έως να γένη χλιαρόν και πίετο και είναι ωφέλιμον». Στην Κρήτη ήταν βότανο γνωστό στη λαϊκή ιατρική. Το χρησιμοποιούσαν σαν βραστάρι θερμαντικό, κατά της διάρροιας και των εντερικών παρασίτων. Το χρησιμοποιούσαν ακόμη ως αντίδοτο για τις ξινίλες. Στα παιδιά το έδιναν αν είχαν κοκίτη με μέλι ή ζάχαρη. Στην Αγιά Ρούμελη Σφακίων το χρησιμοποιούσαν κατά της διόγκωσης της σπλήνας. Το έβαζαν και κοπανισμένο ως κατάπλασμα σε ερεθισμούς δέρματος. Στο Ηράκλειο το έλεγαν μέντα και θεωρούσαν ότι διέγειρε τις «επαναστάσεις της σαρκός»! Έτσι δεν έκανε να το πίνουν τα καλά κορίτσια! Φύτρωνε άφθονο έξω από τα τείχη «έξω απ’ τω Χανιώ, την Πόρτα» στα χεντέκια. Οι χωρικές το έβαζαν στις σταφίδες τις σπιτικές για μυρωδιά και κατά των ζουζουνιών. Αποκαλούσαν δε «Φλισκούνη», τον καχεκτικό άνθρωπο (προφανώς λόγω του λεπτού σχήματος του φυτού).
Συστατικά-χαρακτήρας:
Όλα τα είδη μέντας μοιάζουν στα συστατικά τους με την «μέντα την πιπερώδη». Το φλισκούνι θεωρείται ότι είναι πιο περιεκτικό σε συστατικά.
Τα φύλλα περιέχουν αιθέριο έλαιο, ρητίνες, πικρή ουσία και τανίνη. Το αιθέριο έλαιο δεν περιέχει μεντόλη όπως συμβαίνει με την MENTHA piperita.
Άνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη - συλλογή:
Ανθίζει από τον Ιούλιο έως τον Οκτώβριο. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται τα φύλλα και οι ανθισμένες κορυφές. Συλλέγεται κατά τη διάρκεια της ανθοφορίας.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις:
Δρα ως αντιφυσητικό, χολαγωγό, αντιδιαρροϊκό, σπασμολυτικό.
Το έγχυμα των νωπών φύλλων δίνει ένα εξαιρετικό αντιφυσητικό τσάι, σαν εκείνο της MENTHA piperita αλλά χωρίς τα μειονεκτήματα της μεντόλης.
Έχει επίδραση επί του ήπατος, κατά της διάρροιας και κυρίως εναντίον των μυϊκών συσπάσεων (κράμπες).
Είναι ευστόμαχη και βοηθά σε περιπτώσεις γαστραλγιών, εντεραλγιών και οδονταλγιών. Δρα κατά των νευρικών εμετών, των μητρόπονων, ιλίγγων και ημικρανίας.
Συνδυάζεται καλά με δυόσμο, μαλοτίρα, και γλυκάνισο ως αντιγριπικό
Το έγχυμα του βοτάνου είναι χρήσιμο για πλύση πληγών που πυορροούν. Το κατάπλασμα του βοτάνου βοηθά σε αποστήματα, δοθιήνες και μώλωπες. Σε γαργάρες κάνει καλό σε παθήσεις του ρινοφάρυγγα, τον βήχα και γενικά ασθματικές και γριπώδεις καταστάσεις. Το μάσημα των νωπών φύλλων δρα ως αντιεμετικό και είναι χρήσιμο για να απαλλαγεί κανείς από την μυρωδιά του σκόρδου.
Παρασκευή και δοσολογία:
Παρασκευάζεται ως έγχυμα. Ρίχνουμε ένα κουτάλι του φαγητού σε ένα φλιτζάνι βραστό νερό και το αφήνουμε σκεπασμένο για 10-15 λεπτά. Σουρώνουμε και πίνουμε 2-3 φορές την ημέρα, μετά το φαγητό. Αν θέλουμε το γλυκαίνουμε με μέλι. Για εξωτερική χρήση, γαργάρες και κομπρέσες .
Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι MENTHA aquatica (Μέντα η υδροχαρής). Ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών. Λατινικά συνώνυμα είναι τα MENTHA palegium, PULEGIUM, MENTHA podagraria
Είναι πολυετές φυτό με ποικιλία μορφών, με έμμισχα ωοειδή φύλλα, οδοντωτά και επιμήκη. Στέλεχος όρθιο ή πλάγιο, πρασινωπό ή κοκκινωπό, χνουδωτό. Αρχικά το Φλισκούνι σχηματίζει ένα μικρό φυτό που αναδίνει έντονο άρωμα μέντας. Κατά την διάρκεια του καλοκαιριού, οι μίσχοι αναπτύσσονται στητοί, σε ύψος 50 εκατοστών περίπου και το ανώτερο ζευγάρι φύλλων περιβάλλεται από σπείρες λουλουδιών.
Είναι φυτό που δείχνει την ύπαρξη νερού. Φυτρώνει κατά μήκος των ποταμών, ρυακιών, σε υγρούς τόπους και έλη.
Το συναντούμε με τις ονομασίες Φλισκούνι (παντού), Φλεσκούνι (Κέρκυρα), Φλουσκούνι, Αγιασμός (Κεφαλονιά), Γληφόνι ή Βληχόνι, Βρωμοδυόσμος, Γλεχούνι, Γληχούνι (Σίφνο), Γλυφωνάκι.
Γνωστό βότανο για τις θεραπευτικές του ιδιότητες, με έντονο άρωμα Χρησιμοποιείται και στη μαγειρική με μέτρο σε σαλάτες, σούπες και σάλτσες.
Τα έλαια του προστίθενται σε κρέμες που βελτιώνουν την κυκλοφορία του αίματος στο δέρμα και προφυλάσσουν από τους ψύλλους. Λίγα αποξηραμένα φύλλα στο μαξιλάρι ή το καλάθι των κατοικίδιων ζώων κρατά τους ψύλλους μακριά.
Ιστορικά στοιχεία:
Πρόκειται για το Γλήχων ή Βλήχρον του Διοσκουρίδη. Οι γιατροί της αρχαιότητας θεωρούσαν ότι το βότανο είχε εμμηναγωγικές ιδιότητες. Οι παλιοί γιατροί χρησιμοποιούσαν το άγριο φλισκούνι για κοκίτη και γενικότερα για παθήσεις των αναπνευστικών οργάνων. Θεωρούσαν το βότανο σπουδαίο αντιαρθριτικό φάρμακο και για τον λόγω αυτό το ονόμαζαν και «μέντα ποδαγκράρια». Ο Κέλσιος (2ος αιώνας μ.Χ.) συνιστούσε τον ατμό του φυτού κατά των πόνων των δοντιών. Στη λαϊκή ιατρική πίστευαν ότι τονώνει το νευρικό σύστημα καθώς και την καρδιά, σε οινοπνευματούχα παρασκευάσματα (λικέρ). Το συνιστούσαν ως αποχρεμπτικό κατά των βρογχικών καταρροών και χρησιμοποιήθηκε ιδιαίτερα από τον λαό κατά του άσθματος, κυρίως των γέρων, που τους «ανοίγει» τα αναπνευστικά όργανα. Το αφέψημα του φυτού σε κρασί το χρησιμοποιούσαν ως μαλακτικό και διαλυτικό, σε πλύσεις και κομπρέσες. Με καταπλάσματα επίσης στους μαστούς των λεχώνων σταματούσαν την γαλακτόρροια. Ο Γκίλιμπερ συνιστούσε το αιθέριο έλαιο της μέντας σε επαλείψεις κατά της γαλακτικής εμφράξεως των μαστών.
Στην Κύπρο το λένε «Πριντζίολο» και λένε ότι σε υψηλές δόσεις είναι αφροδισιακό. Σε ένα παλιό Ιατροσοφικόν μάλιστα δίνουν την ακόλουθη συνταγή «χόχλασε νερόν 50 δρ.βάλε μέσα 5 κλωνιά γλυφόνι, σκέπασέ το έως να γένη χλιαρόν και πίετο και είναι ωφέλιμον». Στην Κρήτη ήταν βότανο γνωστό στη λαϊκή ιατρική. Το χρησιμοποιούσαν σαν βραστάρι θερμαντικό, κατά της διάρροιας και των εντερικών παρασίτων. Το χρησιμοποιούσαν ακόμη ως αντίδοτο για τις ξινίλες. Στα παιδιά το έδιναν αν είχαν κοκίτη με μέλι ή ζάχαρη. Στην Αγιά Ρούμελη Σφακίων το χρησιμοποιούσαν κατά της διόγκωσης της σπλήνας. Το έβαζαν και κοπανισμένο ως κατάπλασμα σε ερεθισμούς δέρματος. Στο Ηράκλειο το έλεγαν μέντα και θεωρούσαν ότι διέγειρε τις «επαναστάσεις της σαρκός»! Έτσι δεν έκανε να το πίνουν τα καλά κορίτσια! Φύτρωνε άφθονο έξω από τα τείχη «έξω απ’ τω Χανιώ, την Πόρτα» στα χεντέκια. Οι χωρικές το έβαζαν στις σταφίδες τις σπιτικές για μυρωδιά και κατά των ζουζουνιών. Αποκαλούσαν δε «Φλισκούνη», τον καχεκτικό άνθρωπο (προφανώς λόγω του λεπτού σχήματος του φυτού).
Συστατικά-χαρακτήρας:
Όλα τα είδη μέντας μοιάζουν στα συστατικά τους με την «μέντα την πιπερώδη». Το φλισκούνι θεωρείται ότι είναι πιο περιεκτικό σε συστατικά.
Τα φύλλα περιέχουν αιθέριο έλαιο, ρητίνες, πικρή ουσία και τανίνη. Το αιθέριο έλαιο δεν περιέχει μεντόλη όπως συμβαίνει με την MENTHA piperita.
Άνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη - συλλογή:
Ανθίζει από τον Ιούλιο έως τον Οκτώβριο. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται τα φύλλα και οι ανθισμένες κορυφές. Συλλέγεται κατά τη διάρκεια της ανθοφορίας.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις:
Δρα ως αντιφυσητικό, χολαγωγό, αντιδιαρροϊκό, σπασμολυτικό.
Το έγχυμα των νωπών φύλλων δίνει ένα εξαιρετικό αντιφυσητικό τσάι, σαν εκείνο της MENTHA piperita αλλά χωρίς τα μειονεκτήματα της μεντόλης.
Έχει επίδραση επί του ήπατος, κατά της διάρροιας και κυρίως εναντίον των μυϊκών συσπάσεων (κράμπες).
Είναι ευστόμαχη και βοηθά σε περιπτώσεις γαστραλγιών, εντεραλγιών και οδονταλγιών. Δρα κατά των νευρικών εμετών, των μητρόπονων, ιλίγγων και ημικρανίας.
Συνδυάζεται καλά με δυόσμο, μαλοτίρα, και γλυκάνισο ως αντιγριπικό
Το έγχυμα του βοτάνου είναι χρήσιμο για πλύση πληγών που πυορροούν. Το κατάπλασμα του βοτάνου βοηθά σε αποστήματα, δοθιήνες και μώλωπες. Σε γαργάρες κάνει καλό σε παθήσεις του ρινοφάρυγγα, τον βήχα και γενικά ασθματικές και γριπώδεις καταστάσεις. Το μάσημα των νωπών φύλλων δρα ως αντιεμετικό και είναι χρήσιμο για να απαλλαγεί κανείς από την μυρωδιά του σκόρδου.
Παρασκευή και δοσολογία:
Παρασκευάζεται ως έγχυμα. Ρίχνουμε ένα κουτάλι του φαγητού σε ένα φλιτζάνι βραστό νερό και το αφήνουμε σκεπασμένο για 10-15 λεπτά. Σουρώνουμε και πίνουμε 2-3 φορές την ημέρα, μετά το φαγητό. Αν θέλουμε το γλυκαίνουμε με μέλι. Για εξωτερική χρήση, γαργάρες και κομπρέσες .